0023

11

Początki techniki.

Rozpatrzmy przebieg największych wynalazków w czasach starożytnych. Co prawda działać tu będziemy na gruncie niepewnym, w każdym razie nie będzie to znów zbyt trudnem utworzyć sobie obraz tych wypadków, jeżeli naturalnie człowieka nie będziemy uważali, jako istotę inaczej ukształtowaną i różną od obecnego stanu naszego.

Czas, w którym rodzaj ludzki był pozbawiony ognia, można naturalnie wyobrazić sobie w klimacie, dozwalającym w takich warunkach żyć człowiekowi. Mógł on tam marznąć, ale nie mógł zupełnie zmarznąć, gdyż inaczej jego dzieje miałyby koniec przedwczesny.

Więcej niż prawdopodobnem jest, że najstarszą epokę kamienną poprzedzał okres drewniany; z narzędzi jego i sprzętów jednak, z powodu nietrwałości materjału nie pozostało ani siadu, zniknęły zupełnie w ciągu - tysiącoleci. Że człowiek używał drzewo na narzędzia przed a w każdym razie jednocześnie z kamieniami pewnem jest choćby dla tego, że drzewo daleko łatwiej daje się obrabiać. I dzisiaj nawet laska jest najpierwszym sprzętem dziecka.

Zwykle przyjmuje się, że przypadkowy pożar, jaki często przytrafia się w naturze, czy to od uderzenia piorunu, czy też w skutek samozapalności materjału czy też wreszcie od tarcia poruszanych przez wiatr suchych gałęzi krzewów bambusowych (wypadek prawie niemożliwy), nauczyło człowieka, jakie znaczenie ma ogień i skłoniło go do jego przechowania, lub też do samodzielnego wywoływania.

Przy bliższem jednak rozpatrzeniu tego objaśnienia, wydaje się ono niemożliwem. Daleko prawdopodobniejszem już jest to, że powstały ogień musiał napełniać człowieka strachem i zgrozą, jak działa jeszcze dzisiaj na - * dzikie zwierzęta. Możłiwem jest także, że odkrycie ognia powstało w bliskości wulkanów, gdzie człowiek na gorącym gruncie obok lawy rozpalonej przywykł do tego strasznego zjawiska natury i mógł nauczyć się, że ogień ma także i działanie pożyteczne. Z takich miejscowości znajomość ognia mogła się dalej rozpowszechnić.

Najprawdopodobniej jednak wynalazek wytwarzania ognia powstał w sposób następujący: Przy obrabianiu drzewa, szczególniej jeżeli ludzie w tym kierunku posunęli się tak daleko, że mogli je wygładzać za pomocą szlifowania, lub też przez tarcie wyrabiać w niem otwory, musieli być dostatecznie obznajmieni, że drzewo wskutek tego staje się ciepłem i że poczucie ciepła podczas dnia zimnego nie należy do nieprzyjemnych. Przez dłuższe i silniejsze tarcie lub świdrowanie, podnosiło się ciepło i uczucie przyjemne, które dało się odczuwać przy dotknięciu drzewa lub wiórów. Przedstawmy sobie teraz w tych warunkach ciekawego i inteligentnego młodzieńca: jego podziw dla tego zjawiska, jego radość, gdy zauważył, że ta sprawa staje się ciekawszą, kiedy mucniej pociera drzewo. Co z tegc wyniknie? Ciekawość i przyjemność skłaniają go do dalszej pracy, dopóki •wióry nie zaczną wydzielać dymu, pracuje więc ze zdwojoną gorliwością aż do wywołania ognia. Przebieg taki wydaje się potrzebą psychologiczną, która powtarzała się w licznych wypadkach.