0025

13

Początki techniki.

Pomimo wpływu warunków zewnętrznych, które albo popierają pomysł techniczny, lub też są mu przeszkodą, zauważyć się daje pewna stałość w rozwoju techniki. Często jednak nie zyskuje ona podstawy, potrzebnej dla jej rozwoju i dlatego walki, które ominęły niewielu wynalazców, niezawsze kończą się zwycięstwem. Tragiczny los bywa niektórych umysłów, wybujałych nadto ponad swój wiek, których następcy dopiero wspominają z wdzięcznością, jeżeli pamięć o nich nie ginie zupełnie; a często ta spokojna, na pół jakby zapomniana praca takich ludzi staje się podstawą niezbędną dla licznych wyników, przekształcających w sto lat później całe życie ludzkości.

Najczęściej w świecie pomysłów wynalazczych, już to je popierając, już też hamując ich rozwój, oddziaływa potrzeba ludzka, którą należy nawet przyjąć jako siłę wytwórczą. To jednak jest dowiedzionem, że szerokie masy nie znają swych własnych potrzeb, dopóki one są sprawą przyszłości. W tym też kierunku leży jedno z najtrudniejszych zadań, przypadających w udziale wynalazcom, lub tym, którzy mogą przewidzieć przyszłość, ci jednak skazani są zwykle na życie pełne trosk i walk, jak to nam wskazuje żywot Franciszka Lissta, pioniera dróg żelaznych lądowych. Poznanie potrzeb ludzkich, albo raczej skierowanie do nich ludzkiej woli, są dal-szemi pobudkami, w zrozumieniu których uznajemy podstawy i przyczyny całego postępu technicznego.

Tak więc mamy idealną dążność ducha ludzkiego do wytwarzania, poznanie i zrozumienie ludzkich potrzeb, szczególniej przyszłości a prze-dewszystkiem wolę ludzką, tworzące wspólnie technikę, na której spoczywa najpotężniejszy ruch czasów naszych.

W historji znaczniejszych grup narodów dają się odróżnić takie okresy czasu, w których cała dążność duchowa i materjalna zwraca się prawie wyłącznie w pewnych tylko kierunkach. W takich czasach bardzo prawidłowo zwykle następuje otrzeźwienie i uspokojenie, a człowiek rozpoczyna na nowo pogoń za szczęściem w innym kierunku. Zupełnie słusznie stulecie XIX nazwano wiekiem wynalazków, ponieważ technika nabrała wtedy takiego przeważnego wpływu, jakiego nie miała nigdy przedtem, takiego znaczenia, które nawet dzisiaj zdaje się dalej istnieć w całej swej sile i chociaż może nieco zawcześnie, pragnie już teraz wycisnąć piętno swoje na całe XX stulecie.

Z pomiędzy wielu najrozmaitszego rodzaju przyczyn, ten ruch wywołujących, najważniejszą było wynalezienie nowego źródła energji i rozwiązanie wielkiego zagadnienia, jakiem było: zamiana ciepła na energję. Na tej drodze zdobyto możność wyzyskania ciepła słonecznego, przez tysiąclecia nagromadzanego w węglach kamiennych i w sposób nieprzewidziany znakomitego powiększenia działalności przemysłowej owych czasów. To też wynalazek maszyny parowej w drugiej połowie XVIII stulecia i zastosowanie jej w praktyce na początku XIX wieku, tworzy rozdział silnie wyróżniający się nietylko w dziejach techniki, ale w ogóle w historji całej