0049

34

ADELAJDA BIAŁA KNEGINI fm. GEJZA); ODY LEN; PRZYBYWÓJ.

I. (>. (i ;i.

przyjęli, że Sarolta urodziła Stefana, natenczas musielibyśmy znowu określeniu Thietmara przyznać znaczenie nieścisłe; a nie ma powodu, dla któregoby Rocznikowi Hildesh. miało być pod tym względem dane pierwszeństwo przed Thietmarem.

O dacie śmierci Adelajdy również nie ma pewnych wiadomości. Stosunkowo późne kroniki wegier skie, jak Chroń. piet. Vind.i) i Chroń. Dubn. -) podają, że Gejza umierając zostawił wdowę. Zmarła tedy Adelajda po roku 995.

Gejza.

Zwany także Deuca i Jesse, syn Toksuna, książę węgierski. Historycy węgierscy³) przyjmują, że się urodził około r. 950, na co jednak nie ma dowodu w źródłach. Chrzest przyjął r. 972 ⁴). Umarł r. 995 ³).

6a. [Odylen i Przybywój].

Na podstawie wzmianki Thietmara⁶): Bolizlams (Chrobry) norerca et fratribus expulm ezcecatisąue fami li aribus sitis Odilieno atque Priburoio .... przyjmują niektórzy historycy⁷), że Odylen i Przybywój bvli krewnymi (nieoznaczonego bliżej stopnia) Bolesława Chr. Hipoteza ta jest co najmniej wątpliwą. Thietmar używa wyrazu familiaris w rozmaitych znaczeniach: najczęściej oznacza on osobę z kimś zażyłą, zaufaną⁸), czasem orszak, drużynę, druha⁹), raz jeden tylko krewnego¹⁰), i znowu raz jeden, gdzie wątpliwą jest rzeczą, czy familiaris znaczy krewnego, czy służebnika ¹). Podobnież wyraz familiaritas ma u Thietmara znaczenie zażyłości, stosunku przyjaznego, obcowania²’²); gdzieniegdzie jest nawet owa zażyłość wyraźnie przeciwstawiona i odróżniona od stosunku pokrewieństwa ¹³l Na oznaczenie krewnego w ogóle, tam, gdzie nie staje wyrazu technicznego (n. p. pater, frater, patruus, ammculus i t. p.) zwykł Thietmar używać słów: agnatus^u), consan-guinem ¹⁵), lub najczęściej uepos ¹⁶). Z tego zestawienia właściwości terminologicznych Thietmara wynika, że, jakkolwiek nie można kategorycznie twierdzić, jakoby w powyższym ustępie familiaris nie mógł oznaczać krewnego, to jednak nie ma bynajmniej konieczności przyjmować takiej interpretacyi; owszem, jeśli uwzględnimy zwykły sposób wyrażania się Thietmara, przypuszczeniu o jakiemkolwiek pokrewieństwie Odylena i Przyby-woja wypadnie zaprzeczyć. Przyjmując zaś hipotezę przeciwną, t. j. iż wyraz familiaris oznacza w tem miejscu wyjątkowo krewniaka, mielibyśmy dwa tylko alternatywne przypuszczenia do zapisania, t. j. że albo Odylen i Przybywój byli synami Ziemomysła, albo też, że pochodzili z jakiegoś bliżej nam nieznanego pnia Piastów, spokrewnionego już z samym Ziemomysłem w linii bocznej (n. p. od brata Ziemomysła): żadną miarą zaś nie moglibyśmy przyjąć, iż byli dziećmi Mieszka I, albowiem Thietmar dzieci te wyraźnie im przeciwstawia (Bolizlamis norerca et fratribus e.rpulsa excecatisque f amili aribus suis O. et P.). Przypomnieć z kolei musimy, że Odylen jest imieniem zachodniem (Odilo)-. ponieważ zaś w pierwszej generaeyi Piastów historycznych (synowie Ziemomysła) żaden męski potomek imion takich nie przybiera, owszem wszyscy używają tylko imion słowiańskich (Mieszko, Czcibor, Prokuj) i tylko pod lewi imionami wspominani są u historyków obcych, przeto i z tego względu trudno przypuścić, iżby mogli być braćmi .Mieszka I. Tein mniej byłoby uzasadnionem mniemanie, iżby pochodzić mogli od brata Ziemomysła lub jakiegoś dalszego jeszcze przodka, w tym bowiem razie przybranie zachodniego imienia przez Odylena byłoby niemożliwem. Wszystko przemawia tedy przeciwko przyjęciu jakiegokolwiek pokrewieństwa ich z rodem Piastów. Prawulopodobnie byli to powiernicy Bolesława, których kazał oślepić z powodu, że w chwili katastrofy, t. j. wygnania macochy braci stali po stronie przeciwnej. Imię Odilo, w tej samej niemal formie, w jakiej ją nam przekazał Thietmar,

1

172.    186. 188. 209. — »l Ibid. 91. 124. 125. 198. — 10) Ibid. 212. — U) ibid. 215. — 12) Ibid. 115. 164. 172. 188. 209. 240. 245. — U) Ibid. 188. 240. 245. — 14) Ibid. 164. — 15) Ibid. 184. 245. — 16) Ibid. 109. 117. 123. 125. 156. 162. 163.

173.    176. 180. 186. 195. 197. 209. 210. 222. 231. 233. 235. 239. 241. 258.

2

Florianus. llist. Hang. font. dom. U. 139. — -) Ibid. UL 43. — 3) Fe ssie r-Klei n, Gesch. Ung. I. 78; Szalay. Gesch. Ung. 1. -48. — 4) Kaindl. BeLtrage z. alter. ungar. Gesch. 13. — ■’>) Diirnmler, Pitgrim v. Passau 183; Hubor, Gesch. Oesterr. I. 147. — <>) Chroń. 9G. — ') Rocpell, Gesch. Pol. 106; Zeissberg, Miseco I. 119. — 8) Chroń. 68. 129. 151. 154.