0480

X. 7.

JANUSZ I (ż. DANUTA ANNA).

467

kładnie, co każdemu z braci ma przypaść, miała na celu zapobiedz możliwym ich sporom po śmierci ojca. Wszelako i te szczegóły nie dają dostatecznej podstawy do bliższego określenia daty urodzin Janusza.

Według Długosza ^Ł) Janusz miał umrzeć w listopadzie r. 1428. Dochował się do naszych czasów spis dostojników mazowieckich dzielnicy warszawskiej^{1 2 3}), którzy w r. 1428 złożyli hołd wierności wnukowi jego Bolesławowi IV (XI(. 3.). Możnaby w tem upatrywać dowód, że w istocie Janusz w r. 1428 już nie żył. Mniemanie to byłoby jednak błędnem; odnośna zapiska brzmi: Item nota... dominos Mazouie ducatus lo-hannis, qni homagia fidelitatis... prestitenint. Dzielnica warszawska jest zatem uważaną jeszcze za księstwo należące do Janusza, w czem dowód, że w czasie złożenia hołdu jeszcze nie był umarł. Akt hołdowania zarządzony został widocznie przez samego Janusza, co_ tem bardziej zdaje się być uzasadnionem, że już Bolesław, Janusza syn, a Bolesława IV ojciec, został poprzednio przez Janusza dopuszczony do współrządów; ponieważ umarł on właśnie r. 1428 (X 14.), przeto okazała się potrzeba złożenia hołdu jego synowi, Bolesławowi IV. Że data Długosza jest niemożliwą, dowodzi okoliczność, że jeszcze z r. 1429 posiadamy dwa dokumenty Janusza; jeden nosi datę 25 kwietnia⁸), drugi datę 27 października t. r.⁴). Data tego ostatniego dyplo-matu określoną jest: feria quinta in vigilia SS. Simonis et Iude apostolorum, co zupełnie odpowiada rzeczywistości: w istocie bowiem r. 1429 wigilia św. Szymona i Judy przypadała na czwartek, tak że przypuszczenie jakowejś omyłki w datacyi należy wykluczyć. W końcu, w dokumencie Ziemowita V, Kazimierza II i Wło-dzisława I z r. 1429 (bez daty dziennej)⁵) wspomniany jest Janusz jako żyjący. Data roczna Długosza jest tedy niewątpliwie mylną, zmarł bowiem Janusz w każdym razie dopiero po 27 października 1429 r. Już zaś w liście Jagiełły z 14 czerwca 1430 r.⁶) jest mowa o hołdzie lennym, który w najbliższej przyszłości złożyć ma królowi nieletni Bolesław IV, a list rządcy Niedzborku z 23 września 1430 r.⁷) stwierdza, że w istocie Bolesław IV hołd złożył. Sprawa złożenia hołdu królowi polskiemu mogła nabrać znaczenia dopiero z chwilą, w której Janusz umarł; w czem dowód, że nie żył już 14 czerwca 1430 r. Na ten to okres czasu między końcem października 1429 r. a środkiem czerwca 1430 r. przypada najdokładniej miesięczna data zgonu, jak ją podał Długosz: listopad. Ponieważ nie ma powodu przypuszczać, iżby dopuścił się tu dowolnej kombinacyi, a owszem przyjąć raczej należy, że się oparł albo na świeżej jeszcze tradycyi, albo na współczesnej zapisce, przyczem jednak w dacie rocznej przez niedopatrzenie popełnił omyłkę o jeden rok, przeto jako datę zgonu Janusza przyjąć należy listopad 1429 r. Bez jakiegokolwiek poparcia źródłowego jest twierdzenie⁸), jakoby śmierć jego przypadła na dzień 8 grudnia 1429 r.

Danuta Anna.

Zgodny przekaz wielu, przeważnie niezależnych od siebie źródeł, jako to: Janka z Czarnk. ⁹), Orig. reg. Jagell.¹⁰), Latop. Danił. ^u), Jana z Possil.¹²), Geneal. Mazow. Czart. I i II^1S), daje Januszowi za żonę córkę Kiejstuta, ks. litewskiego, siostrę Witołda. Latop. Bychow. określa jej pochodzenie w dwojaki sposób: raz ^u) nazywa ją wyraźnie córką Kiejstuta, innym razem¹⁵) ciotką Michała Zygmuntowica litewskiego, co również odpowiada rzeczywistości, był bowiem Zygmunt, Michała ojciec, synem Kiejstuta, zatem bratem żony Januszo-wej. Tęź samą wiadomość ma też Długosz¹⁶), z którego zarazem dowiadujemy się, jakiem było jej imię pogańskie i chrzestne; pierwsze brzmiało Danuta, drugie Anna. Danutą mieni ją też Geneal. Mazow. Wargoc.¹⁷).

O dacie zaślubin jej z Januszem podaje dokładniejsze wiadomości dopiero Długosz, są one jednak bałamutne i sprzeczne. Na jednem miejscu twierdzi, że była żoną Janusza już r. 1361¹⁸), na innem, że była nią także r. 1382¹⁹), na innem wreszcie, że poślubioną mu została przez Jagiełłę dopiero r. 1388 ²⁰). Wzmianka o istniejącem już r. 1361 małżeństwie jest tylko okolicznościową; podaje ją Długosz, opowiadając o ucieczce

1

Hist.    Pol. IV. 361.    — 2) Kod. dypl. Mazow. dod. nr. 10. — 3) Przytocz, w streszczeniu u Kozłowskiego,

2

Dzieje Mazow. 237    uw. 1. — 4)    Kod. dypl. Mazow. nr. 164. — ⁵) Milewski, Herbarz    121    nr. 153. — 6) Cod.    epist. II.

3

nr. 180. — 7) Prochaska, Cod. epist. Vit. nr. 1453. — 8) Kozłowski, Dzieje Mazow. 237. — 9) Mon. Pol. H. 720. —

4

10) Kwart. Hist. II. 202. — li) Daniłowicz, Latop. Litew. 35. — 12) Script. rer. Pruss. Ilt. 123. — U) Por. str. 437

5

uw. 5. — 14) Narbutt, Pomn.    do dziej. Litwy 23. 25. — >“) Ibid. 51. — 16) Hist. Pol.    III.    286.407.477.— 17)    Narbutt,

6

Pisma liistor. 296.    - 18) Hist.    Pol. III. 286. - 19) Ibid. III. 407. — 20) ibid. III. 477.