0534

EUFEMIA (m. MICHAŁ BOLESŁAW); BOLESŁAW IV.

XII. 2. 3.

52 1

Pożycie jej z księciem litewskim trwało bardzo krótko, rozerwane wnet przez śmierć Eufemii. Już pod datą. 3 marca 1436 r.¹) Bolesław IV, wznawiając uczyniony przed pięciu laty (1431) zapis dożywocia dla swej matki, do którego podówczas dała przyzwolenie swoje Eufemia ^{2 3}), wyraża się, że stało się to było cum voluntate et assensu inclite principis Euphemie germane nostre carrissime pro tu nc vivente (sic) in humanis. W chwili wystawienia ponownego zapisu nie żyła więc już jego siostra.

Michał Bolesław.

Syn Zygmunta Kiejstutowica, książę litewski, urodzony przed r. 1406, zmarł otruty w Moskwie krótko przed 10 lutego 1452 r. Żonaty przedtem z Anną, a później z Katarzyną, córkami Ziemowita IV, księcia płockiego. Uzasadnienie tych dat por. XI. 11. 13.

3. Bolesław IV.

W dawniejszej historyografii naszej^s) mięszano niniejszego Bolesława z jego równoimiennym ojcem, synem Janusza I (X. 14.), czego powodem była snąć okoliczność, że Bolesław Januszowie zmarł jeszcze za życia ojca i znaczniejszych śladów istnienia swego nie pozostawił. Wynikło stąd, że Bolesława IV uważano wprost za syna Janusza 1, nie zaś, jak odpowiednio do rzeczywistego stanu rzeczy przyjąć należało, za jego wnuka. Poparcia w źródłach mniemanie to nie znajduje, prócz chyba w Geneal. Mazow. Wargoc.⁴), gdzie w istocie Bolesław IV przytoczony jako syn Janusza I; jest jednak rzeczą możliwą, że mamy tu do czynienia z samowolną kombinacyą wydawcy tego zabytku⁵). Inne źródła stwierdzają ponad wszelką wątpliwość, że Bolesław IV był synem Bolesława Januszowica; tak Rodow. książ. poi.⁶), Geneal. Mazow. Czart. I⁷) i Geneal Tomic.⁸). Witold w liście z r. 1430°) mieni go również synem Bolesława i żyjącej podówczas jego wdowy; podobnież sam Bolesław IV w dwu dokumentach z r. 1431 i 1436 ¹⁰) nazywa Annę, wdowę po Bolesławie Januszowicu, swoją matką, a Janusza I swym dziadem (avus). Odpowiednio do tego i zgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, trzej synowie Ziemowita IV, Ziemowit V, Kazimierz II i Włodzisław I (XI. 2. 8. 10.), jego stryjeczni stryjowie, mienią go w dokumencie z r. 1434ⁿ) swoim synowcem (filiaster); on sam zaś, w dokumencie z r. 1436 ¹²), jednego z nich, Włodzisława I, swoim stryjem (patruus); że w dwu innych jego dokumentach z r. 1435 ^1S) tenże sam Włodzisław I nazwany jest jego bratem (frater noster carissimus), wtem nie ma dowodu przeciw powyższym wnioskom, gdyż wyraz ten mógł tu być użyty w znaczeniu daiszem (krewny), a i sama stosunkowo nie bardzo znaczna różnica wieku, jaka pomiędzy nim a Włodzisławem zachodziła, mogła się stać podstawą tej nieścisłej nomenklatury.

Autor Geneal. Mazow. Czart. II¹⁴), podając wiadomość o potomstwie Bolesława Januszowica, zapisał naprzód, obok Konrada (XII. 1.) także imię Bolesława, później jednak, z przyczyn niewiadomych, wykreślił je i wpisał imię Włodzisława. Poprawka zgoła nieuzasadniona: przytoczone bowiem powyżej źródła wykazują niewątpliwie, że Bolesław Januszowie miał syna Bolesława, a nie ma nigdzie jakiejkolwiek wskazówki na to, * iżby miał także syna Włodzisława; wątpliwość, czy pod tern imieniem nie kryje się jakiś może rychło zmarły, a przeto w innych źródłach milczeniem pominięty syn Bolesława Januszowica, rozwiązuje wzgląd na to, że według tejże Geneal. Mazow. Czart. II ów rzekomy Włodzisław miał za żonę Barbarę; o Barbarze zaś wiadomo, że była żoną Bolesława IV.

Przyjmowano do niedawna, że data urodzin Bolesława przypada na czas około r, 1393¹⁵), albo nawet około r. 1391^lłi). Mniemanie to opiera się na dwu błędnych przesłankach: naprzód jakoby Bolesław IV był osobą identyczną z Bolesławem Januszowicem, a następnie, jakoby był ojcem (nie bratem) Eufemii (XII. 2.).

66

1

Kod. dypl. Mazow. nr. 177. — 2) Ibid. nr. 167. — 3) Narbutt, Pisma histor. 299. 300 i inni. — 4) Ibid.

2

294. — 5) Por. str. 419 uw. 10. — 6) Mon. Pol. III. 284. — 7) Por. str. 437 uw. 5. — 8) Acta Tomic. VIII. 171. — 9) Cod.

3

epist. II. nr. 180. — 10) Kod. dypl. Mazow. nr. 167. 177. — H) Cod. epist. II. nr. 225. — 12) Ibid. II. nr. 239. —

4

13) Kod. dypl. Mazow. nr. 173. 174. — 14) Por. str. 437 uw. 5. — 13) Kozłowski, Dzieje Mazow. 238 uw. 3. — 16) Ibid.

5

318; autor przypuszcza tu, że Bolesław umierając r. 1454, liczył około 63 lat wieku.

6

Balzer, Genealogia Piastów.