0176

III. 16. 17.

BOLESŁAW IV KĘDZIERZAWY (ż MARYA); MIESZKO III STARY.

161

Dokument, aczkolwiek go podejrzywano o podrobienie¹), uchodzi dziś słusznie za niewątpliwie autentyczny²), i stwierdza przez to istnienie w owym czasie drugiej żony Kędzierzawego imieniem Marya.

Dalszych wiarogodnych o niej wiadomości nie posiadamy żadnych. Kilka szczegółów przekazał o niej Długosz ³). Kronikarz ten. któremu archiwum kapituły krakowskiej było dostępnem, mógł snadno z przytoczonego poprzednio dokumentu, w temże archiwum przechowanego, dowiedzieć się o jej imieniu; jakoż w istocie, opisując śmierć Bolesława Kędzierzawego, nazywa pozostałą po nim wdowę, drugą żonę, Marya. Na innein jednak miejscu, opisując zaślubmy z drugą żoną, daje jej imię Heleny. Tego rodzaju usterki i sprzeczności zdarzały się Długoszowi często *) i dlatego nie ma powodu przywiązywać do imienia Heleny jakiegokolwiek znaczenia, zwłaszcza, iż nastąpiło tu prawdopodobnie pomieszanie jej z żoną Kazimierza Sprawiedliwego, Heleną {III. 22.). Dalsza wiadomość, że Marya (Helena) była córką ks. przemyskiego Rościsława, nie jest nigdzie poświadczoną i zdaje się bym kombinacyą kronikarza. Mniemanie Linniczenki⁵), jakoby Długosz miał wiadomość o imieniu ojca Maryi, a tylko błędnie uczynił go księciem przemyskim zamiast wielkim księciem kijowskim, jakoby więc Marya była córką Rościsława Mścisławica, nie ma dostatecznej podstawy.

Również bez poparcia w źródłach jest przekaz Długosza¹), jakoby zaślubiny Bolesława z Maryą nastąpiły roku 1160.

Co do daty śmierci możemy tylko tyle na podstawie przytoczonego poprzednio dokumentu stwierdzić, że nie może ona wyprzedzać roku 1168. Czy Marya przeżyła męża, jak podaje Długosz^{2 3 4}), stwierdzić nie można.

17. Mieszko III Stary.

Synem Krzywoustego z Salomei nazywa go Ortlieb^s), kładąc go po Bolesławie Kędzierzawym. Katu proximus po tymże Bolesławie mieni go Kadłubek¹), za nim Kron. Wielk.⁵), Chroń. Pol.⁶), Chroń, prine. Pol. ^u>) i in. Niezależnie od nich nazywa go też bratem młodszym (frater iunior) w stosunku do Kędzierzawego Winc. Praski^i:i). Przytoczone powyżej {III. 16) źródła polskie, wyliczające synów Krzywoustego, kładą go stale po Bolesławie, z wyjątkiem tylko Rocz. Małop.^{7 8 9}), którego błąd w tej mierze wykazaliśmy poprzednio {III. 14.), i który zresztą na innein miejscu¹⁵) sam go prostuje, podając wyraźnie, iż Mieszko urodził się po Bolesławie.

Liczbę porządkową tercius daje mu już Kadłubek¹¹¹); tamże¹⁷) znajduje się też i przydomek Stary {senex), powtórzony u Mierzwy¹*), i w wielu innych źródłach, między innemi także w lirom Wielk.¹⁹). która zarazem tłomaczy powód tego nazwania: ob gravitatem morum senez est appellatus. Przydomek Magnus, oznaczający bądź to seniorat krakowski, bądź starszeństwo wieku w stosunku do syna jego tego samego imienia {IV. 7.), nadaje mu zapiska strzelnieńska²⁰).

Datę urodzin Mieszka podaną mamy dopiero u Długosza ²¹) pod r. 1161, niewątpliwie błędnie, skoro już z końcem r. 1140 lub początkiem 1141 jest żonaty. W nowszej nauce, z wyjątkiem Grunhagenaodrzucono ją powszechnie, przyjmując natomiast przez kombinacyą bądź to rok 1121 (redukeya daty Długoszowej o 10 lat)-’³), bądź 1121 —1128 ²¹), bądź 1123²-’). I te daty są błędne, skoro bowiem Bolesław Kędzierzawy urodził się r. 1125 {III. 16.), to młodszy jego brat Mieszko nie mógł przyjść wcześniej na świat, jak dopiero 1126 r. Poświadczony przez Ortlieba ^2<1) fakt, że Mieszko z końcem r. 1140 jest żonaty, w niczem nie sprzeciwia

21

1

Boh. II. 419. — 14) Mon. Pol. III. 152. 153. — 15) Ibid. III. 158. 159. — l«)    Ibid. II. 378. — 17) Ibid.    II.    430. 432.    444. —

2

1) Liske w Przew. nauk. i lit. 1875,    292. — 2) Kętrzyński, Stud.    nad dokum. XII w. 4. — a)    Hist. Pol.    II. 56.

3

83. — 4) Zeissberg, Poln. Geschichtschr. 325    i n. — 5) Wzaimn. otnosz. 62.    — *>) Hist. Pol. II. 56. —    ")    Ibid. II.    83. —

4

Mon. Pol. II. 4. — 9) Ibid. II. 378. — H>)    ibid. II. 526. — U) Ibid. III.    634. — 12) Ibid. III. 479.    —    13) Font. rer.

5

18) Ibid. II. 429. — 19) Ibid. II. 508. 526. — 20) Kod. dypl. Wielk. I. nr. 125. — 21) Hist. Pol. I. 543. — 22) Schles.

6

Reg. 20, który przyjmuje rok 1130 na podstawie Kromera! — 23) Wagilewicz, Geneal. 55. — 24) Małecki, Testam. Bolesł.

7

Krzyw., Przew. nauk. i lit. 1876, 20 uw. 1. — 25) Smolka, Mieszko Stary 531; Perlbach, Preuss.-Poln. Stud. I. 0. — 2G) Mon.

8

Pol. II. 4.

9

Balzer, Genealogia Piastów.