0175

160

BOLESŁAW IV KĘDZIERZAWY (ż. WIERZCHOSŁAWA, .MARYA).

III. 16:

odnosi się zatem do innego małżeństwa (o którem zaraz niżej będzie mowa), a przez to odpada ostatni powód, dla którego możnaby kwestyonowae rok 1137 jako datę zaślubin Bolesława z Wierzehosławą.

0 dalszych losach Wierzchosławy tyle tylko powiedzieć można, że zmarła za życia męża, przed r. 1168, albowiem już pod dniem 31 grudnia 1167 r. mamy poświadczone istnienie drugiej jego żony Maryi. Jeżeli z przytoczonych poprzednio ustępów Latop. Hipac., w których Jlonomachowice nazywają Bolesława swoim swatem lub zięciem, wolnoby było wnioskować o trwaniu pierwszego małżeństwa w chwili użycia powyższych określeń, to ze względu, że znajdują się one w opowieści wypadków z r. 1149 (6657), należałoby przypuścić, że Wierzchosława w czasie tym jeszcze żyła.

W Latop. Hipac.¹) znajduje się pod r. 1142(6650) następująca wiadomość: Toho ze lita ołda Wsewołod deser swoja Zwinisławu w Lachy za Bolesława. Przypuszczano do niedawna²), że to jest właśnie żona Kędzierzawego. Atoli mniemanie takie upada wobec faktu, że Kędzierzawy co najpóźniej w początkach roku 1141 jest już żonaty z księżniczką ruską. Zwinisława jest zatem żoną Bolesława Wysokiego, syna Włodzi-sława II; argument ten znajduje potwierdzenie w Chroń, princ. Pol.^{3 4}), która podaje, że pierwszą żoną Bolesława Wysokiego była Jiuthena nomine Wentczlava. Zwienisława była córką Wsewołoda Oigowica; wiadomo zaś, że z Olgowicami w trwałym sojuszu zostawał Włodzisław II, prowadząc walkę z młodszymi braćmi¹); i z tego więc punktu widzenia małżeństwo Zwinisławy z Bolesławem Wysokim tłómaczy się samo przez się. Przeciwnie małżeństwo Zwinisławy z Bolesławem Kędzierzawym byłoby rzeczą niezrozumiałą wobec znanego nam już ścisłego związku politycznego, w jakim Bolesław zostawał jeszcze później z Monomachowieami ■'). Do małżeństwa Bolesława Wysokiego z Zwinisława odnoszę też wspomnianą poprzednio zapiskę Latop. Hipac.¹¹) z r. 1141 (6649): Prywedena byst dszczy Wsewołoża w Lachy. Jest tu mowa o córce tegoż samego Wsewołoda Oigowica, a mniemam, iż nie można przypuścić, iżby tu była mowa o innej jego córce, jak Zwinisławie; nie było bowiem podówczas księcia w Polsce, któryby się bądź to ze względu na wiek, bądź też ze względu na konstelacyą polityczną , z córką Wsewołoda mógł był ożenić, prócz Bolesława Wysokiego. Z Ortlieba⁷) zaś wiadomo nam, że już z końcem r. 1140 lub w początkach 1141 Włodzisław II czynił starania o zadzierzgniecie węzła rodzinnego z Olgowicami (przez małżeństwo swego syna Bolesława); rezultatem tych starań mogła być umowa przedślubna z r. 1141, wykonana w r. 1142. Autor Latop. Hipac. mógł umowę wziąć za ślub. i stąd zrodziła się zapiska pod r. 1141, którą jednakowoż zapiska pod r. 1142, przez tenże sam latopis podana, dostatecznie prostuje.

Zgoła odmiennie od uzyskanych poprzednio rezultatów przedstawia sprawę pierwszego małżeństwa Kędzierzawego Długosz j. Według niego pierwszą jego żoną była Anaslazya, córka Wsewołodymira ks. halickiego, poślubiona r. 1151, zmarła r. 1158 w połogu. Przekaz ten w trzech szczegółach jest niewątpliwie błędny: co do imienia, co do pochodzenia i co do daty zaślubin, a wobec tego nie można też przywiązywać wagi i do czwartego szczegółu, którego skądinąd nie mamy możności skontrolować, t. j. co do daty śmierci. Wszystko oparło się widocznie na fantazyi kronikarza, i jeden tu chyba szczegół polega na dobrej informacyi, jeżeli (co także możliwe) nie jest przypadkowo tylko trafnym, t. j. imię ojca Wierzchosławy Wsewołodymir (w istocie Wsewołod), którego jednak Długosz uważa błędnie za księcia halickiego, gdy w rzeczywistości był to ks. nowogrodzki.

2. Marya.

W dokumencie z 31 grudnia 1167^!) poświadczony jest akt zamiany dwu wsi, dokonanej między renentbilis couiuu.c secunda ducis Bo[lezlai] nomine Maria z jednej, a kapitułą krakowską z drugiej strony.

1

Str. 224. — 2) Bielowski, Mon. Pol. II. 4 uw. 3; Wagilewicz, Geneal. 54; Sza ranie wicz, Hypat. Chroń. IB;

2

Małecki, Testament Bot. Krzyw, w Przew. nauk. i lit. 1876, 27. — 3) Mon. Pol. III. 481. .— A) Smolka, Mieszko Stary

3

458 i n.; Linniczenko. Wzaimu. otnosz. 152 i n. — ⁵) Por. Smolka, Mieszko Stary, 461 uw. 1. — ®' Str. 220. — PMon.

4

Pol. II. 4. — ») Hist. Pol. II. 37. 46. 52. — 9) Kod. dypl. kat. krak. I. nr. i. Że taką jest data tego dokumentu, por. Kę

5

trzyński, Sludya nad dokum. XII w. 39. 40; Krzyżanowski, Początki dyplom, poi., Kwart. Hist. VI. 814.