0929DRUK000017
23

111

KSZTAŁT I ROZMIARY ZIEMI

depresją horyzontu fizycznego i prawdziwym promieniem widnokręgu w azymulSe y: stosownie do tego wartości, zmienione przez atmosferę, nazywać będziemy pozornetni. Te ostatnie jedynie dostępne są bezpośredniej obserwacji, a teoretyczne ich wyprowadzenie znajduje się w ścisłym związku z teorją refrakcji wogole.

W związku z powyższemi uwagami trzeba też odróżniftó prawdziwy i pozorny horyzont fizyczny oraz prawdziwy i pozom;, widnokrąg. Zazwyczaj wszakże nie akcentuje się tych róż* nic, i gdy specjalnie tego się nie zaznacza, zawsśe należy przez widnokrąg i horyzont fizyczny, rozumieć widnokrąg pozorny i horyzont fizyczny pozorny.

26. Wahania szerokości i długości geograficznej. Spoi rzędne geograficzne miejsca obserwacji mają wartość stałą tytko pod tym wmmnkiem, że układ spólrzędnych geograficznych jest niezmienny. W istocie tak nie jest z dwóch powodów: fłfcoś obrotu ziemi nie schodzi się ściśle z osią głównego momentu bezwładności, lecz tworzy z nią mały kąt i zakreśla dokoła niej powierzchnię stożkową; 2) sama oś głównego momentu zmienia położenie wew-nątrz ziemi. Skutkiem tego bieguny, określone.ha pow ierzchm ziemi przez oś obrotu, zmieniają swoje położenie,, od tego zaś położenia zależy, jak wdemy, jaknajśoiśloj położenie południka danego miejsca obserwacji oraz równika ziemskiego. Jhst więc rzeczą zrozumiałą, że zmiany położenia biegunów' pociągać muszą za sobą też zmiany szerokości-i długości ■geograficznej.

Zmiany wspomniane stały w ostatnich lat dziesiątkach przedmiotem bardzo skrupulatnych badań. Tylko dzięki wydoskonalonym specjalnym metodom badania i nader precyzyjnym przyrządom, w połączeniu z Celową organizacją badań w miej-seowośeiaeh, na całej powierzchni ziemi stosownie obranych,, zdołano w istocie stwierdzić drobne zmiany szerokości geograficznych. Z charaktejru tych zmian można było dopiero wyciągną^ pew ne wnioski, dotyczące ruchu biegunów⁷ na powierzchni ziemi.

Zmiany"'szerokości geograficznej, a więc też odpowiadający im ruch biegunów⁷ ziemskich, są bardzo nieznaczne. Oznaczmy przez cp szerokość geograficzną miejsca obserwneji w czasie, ń.