0140

nr. 5.

N. N.

125

5. N. N.

Losy trzeciej córki Włodzisława Hermana z Judyty Maryi określa Gall^{1 2}) w sposób następujący: ter-dam vero sue gentis ąuidam sibi counivit. Ustęp ten wprowadzano zazwyczaj w związek z dalszemi wiadomościami Galla -’), że Świętobor (Swatobor). ks. pomorski, był krewnym (conmnguineus) Bolesława Krzywoustego, jak nie mniej, że Świętopełk, inny ks. pomorski, był temuż Bolesławowi genere propingttua; przyezem biorąc wzgląd na wspólność etnograficzną Polaków i Pomorzan, wnioskowano, że zwrot sue gentis gnidom odnosi się do jednego z owych książąt pomorskich, jako współplemiennych z Polakami, a więc, iż mężem rzeczonej córki Włodzisława Hermana był bądź to Świętobor³), bądź też Świętopełk⁴). Oba przypuszczenia uważam za nieuzasadnione. Gall, jakkolwiek o etnograficznej wspólności Polski i Pomorzan musiał mieć wiadomość, nigdzie jej jednakowoż nie podnosi, a owszem, wyrażając się o Pomorzu i Pomorzanach, używa zawsze zwrotów, przeciwstawiających bardzo dosadnie kraj ten i lud Polsce i Polakom. Przeciwstawia tedy naprzód oba kraje jako osobne jednostki polityczne^{5 6}), oba ludy jako różniące się wiarą, skąd też Pomorzanie otrzymują nazwę: gentile* H pagani^{7 8}), genu incredula *); przypisuje im wrodzoną skłonność do wiarołomstwa (natura! is perfidia) ^!h, wreszcie ogólnie mówi o nich: larbari, e.rercifus barbarorum, nacio barbarorum, regio barbarorum, a nawet: barbaronnn gentilium ferocissima nacio "’). Wobec tych właściwości terminologicznych Galla trudno przypuścić, ażeby w tym jedynym, bliżej nas tu obchodzącym wypadku, kronikarz przypomniał sobie etnograficzna, wspólność Polski i Pomorza, i z tego punktu widzenia określił osobę małżonka córki Ilermanowej; mniemam też, że gdyby mu nawet o to chodziło, byłby się wyraził jaśniej i dokładniej. Ustęp: sue gentis guidam, jeżeli ma czego dowodzić, dowodzi tedy raczej przeciwieństwa: że mężem jej nie był żaden książę pomorski.

Do tego samego wyniku dojdziemy też, rozpatrzywszy rzecz z innego stanowiska. Wiadomo, jak mętną i niepewną jest genealogia najstarszych książąt pomorskich: wielce jednak prawdopodobnem jest zdanie, że wspomniany powyżej Świętopełk był synem wspomnianego tamże Świetobora¹¹), Gall bowiem zarówno Święto-bora, jak i Świętopełka mieni krewnymi Krzywoustego, a o Święloborze wyraża się¹'-), iż jego potomstwo (potomek) nie dotrzymał wierności Polsce (cuius progmies nungaam Jidelilatem Polonia doininis obserirtdt), po< zem w dalszym ciągu opowiada ^K’j, jak Świętopełk wobec Krzywoustego wierność swoje złamał (sed postea nunguam iuratam sibi Jidelitatem retinuit). O tymże Świętopełku podaje następnie Gall "1, opisując wyprawę pomorską z r. 1112, że zmuszony był oddać Bolesławowi swego syna pierworodnego jako zakładnika. Niektórzy mniemają ¹⁵). że owym synem był Subisław I. Okażemy niżej (IV. 11.), że przypuszczenie to nie jest pe-wnem, wszakże przyjmując je nawet jako uzasadnione, doszlibyśmy do następującego wyniku: Dając Subisła-wowi około dziesięć lat życia (jeżeli nie więcej) w chwili, w której go oddawano jako zakładnika, a Świętopełkowi przynajmniej piętnaście, kiedy mu się urodził Subisław, wypadnie, że możliwie najpóźniejszą datą urodzin Subisława może być rok 1102, a Świętopełka 1087, czyli innemi słowy, że Świętobor musiał być żonaty najpóźniej r. 1080, a Świętopełk najpóźniej r. 1101 ^1,;). Córka Włodzisława Hermana, o której tu mowa> a która nie urodziła się wcześniej jak r. 1091, nie mogła tedy być żoną Świetobora, który się ożenił co najmniej na pięć lat przed jej urodzeniem, ani nawet żoną Świętopełka, w takim bowiem razie musiałaby wyjść zań najpóźniej w dziesiątym roku życia, a w jedenastym stać się matką. I z tego wiec względu przypuszczenie o małżeństwie jej z Święloborem czy Świętopełkiem nie wytrzymuje krytyki. (Por. też II. 1.).

1

Mon. Pol. I. 429. — 2) Ibid. I. 447. 482. — 3) Naruszewicz, Ilist. nar. pot. II. 118 mr. Ii, który jednak gdzie

2

indziej (II. 95.) przypuszcza, żc mężem jej był jakiś magnat polski. — 4) Bielowski w Mon. Pol. I. 429 uw. 2; Wagilewicz,

3

Geneal. 42. — a) Jbloniam a Pomoranis .... Iibenavit, Mon. Pol. I. 416; Pomorani contra Poloniam in snperbimn sunt erecti. ii) id. I,

4

460 ; amfinium Polonio et Pomeranie, ibid. I. 463 i t. p. — 6) Ibid. I. 421. — ") Ibid. I. 430. 440. 450. 456. 457. 459. 464. 484. —

5

8) Ibid. I. 400. — ‘fi Ibid. I. 458. — 10) Ibid. I. 464. 447.436.394. — H) Por. Quandt, Zur Urgeschichte der Pomoranen,

6

Bałt. Stud. XXII. 157. 181. — 12) Mon. Pol. I. 447. — 13) Ibid. I. 482. — 14) Ibid. I. 483. — 15) Quandt, Zur lirgesch.

7

d. Pomoranen 157. — 16) Quandt, ibid. 157 przyjmuje daty o wiele, jeszcze wcześniejsze (zresztą bardzo możliwe): Świętopełk

8

urodzony około 1070, Subisław około 1100.