FizykaII53601

532

jak to na kryształach saletry, azotanu potasu i- i. widzimy. Łaiwne te zjawiska nastręczają nam łatwy sposób do rozeznania kryształów dwuosiowych od jednoosiowych i do oznaczenia w tamtych położenia obu ich osi.

Jeżeli tafelkę z kryształu saletry, prostopadle do linii środkowej, zatem prostopadle do osi słupa kryształu tego wyciosaną, położymy tak pomiędzy skrzyżowane płytki turmalinowf, iż płaszczyzna optycznych osi tabelki zamyka kąt 45° z płaszczyznami drgania w tych płytkach turmalinowych, otrzymamy piękny układ pierścieni w fig. 4 na tabl. VII przedstawiony. Figura ta zamienia się we figurę 3 na tćj samój tablicy, skoro rzeczona płaszczyzna optycznych osi tafelki zejdzie się z płaszczyzną drgań jednśj płytki turmalinowćj. Gdy się zaś ową tafelkę tak na jćj płaszczyźnie obróci, iż płaszczyzna jej optycznych osi nie zamyka kąta 45° z płaszczyznami drgań w płytkach turmalinowych, wówczas forma lemniskat ta sama zostaje, co pierwej, ale kształt i położenie czarnych hiperbolicznych kiści (snopków), któremi krzywice barwne są przecięte, zmienia się, jak to figury 1, 2 i 3 na tabl. VIII dla trzech różnych pozycyi tafelki okazują; pierwsza odpowiada jój położeniu, gdzie linia, łącząca środki lemniskat, zamyka kąt 45° z płaszczyznami drgań w obu płytkach tu'malinowych; druga położeniu onój, jeśli ów kąt jest = 9°; trzecia nareszcie temu przypadkowi, gdzie płaszczyzna optycznych osi tafelki leży na płaszczyźnie drgań jednej płytki turmalinowój. Układ barwnych pierścieni w tafelce saletry w ostatnim przypadku wystawia fig. 3 na tabl. VII. Pierścienie w kryształach węglanu ołowiu, mają wielkie podobieństwo do pierścieni na saletrze uważanych, tylko następstwo barw jest nieco odmienne. Gdy kąt międzyosiowy kryształu jest większy, niż 2(j°, nie można w tafelce, wyciosanój prostopadle do linii jego środkowój, obydwóch układów pierścieni naraz obserwować; dopiero nachylając ją to jedne, to w drugą stronę,-widzimy najprzód pierścienie., otaczające jednę oś, a potćm pierścienie, rozłożone około drugićj osi. Z pomiędzy kryształów, zachowujących się w ten sposób, wymieniam tu: aragonit, błyszczyk (mikę), topąs, baryt (spat barytowy) siarkan cynku, siarkan niklu, siarkan magnezyi i amoniaku, cukier, tudzież titanit i sól seignetową. Za pomocą mikroskopowego przyrządu polaryza-