FizykaII55201

548

mej własności. Od czasu jednak ustfdenia się dzisiejszej metody badania natury, na doświadczeniach opartej, poznano wonem zjawisku bardzo tylko szczegółowy przypadek czynności rozpowszechnionego w całym świecie działacza, któremu dano nazwę elektryczności. Dla poznania prawdziwej istoty elektryczności i zasadniczych praw jej objawu, potrzeba najprzód znać główne zjawiska elektryczne, a potem starać się zrozumieć je należycie. Następujący wykład to poznanie ułatwi:

1) Gruba laska lub rurka szklanna, natarta od jednego końca do drugiego suknem lub materyą jedwabną, a najlepiej miękką skórką, na której przy pomocy tiustości lub oliwy trzyma się warstewka sproszkowanego na miałko amalga mu Kienmajera, złożonego z 1 cz. cyny, 1 cz. cynku i 2 cz. rtęci, przyciąga zbliżone do siebie drobne okrawki papieru, pierze, gałki z rdzenia bzowego, suche trociny i inne lekkie ciałka. Skoro się zaś one jej dotkną, 'wówczas odpycha je znowu od siebie a opadłe na podkładkę przyciąga napowrót do siebie, aby je tak samo następnie odepchnąć, i t. d., jak tu widać na rysunku {Fig: 300). Podobnie

zachowuje się tćż laska laku po natarciu suknem lub kawałkiem futerka (lisiego) i wiele jeszcze innych ciał np siarka i drogie kamienie. Przy mocnem nacieraniu rurki szklan-nćj amalgamem słychać osobliwszy rodzaj trzeszczenia; w ciemnem miejscu okazują się drobne iskierki, wypadające z nićj z rzeczonym trzaskiem, szczególnie chcąc się jej dotknąć palcem, lub podczas lekkiego przejechania po niej tymże. Gdy tarcie laski trwa dłuższy czas, daje się czuć w około właściwy zapach fosforowy. Ponieważ te zjawiska najprzód na bursztynie uważano, więc weszło w zwyczaj, nazywać je zjawiskami eleklrycznemi, a ciała, okazujące tąkie zjawiska, ciałami naelektryzowanerni, czyli znajdującemi się w stanie elek-