FizykaII57001

566

okoleniu jego. Przebieg tego wyrównywania nazwano prądem czyli strumieniem elektrycznym, o którym później będzie mowa. Jeżeli ono w złym przewodniku, np. w powietrzu, odbywa się, widać iskrę elektryczną, czyli mały piorunek.

Tak więc bez przypuszczenia osobnych płynów elektrycznych, dwóch według Simmera lub jednego według Franklina % obdarzonych własnościami jakich do tłumaczenia zjawisk potrzeba, można mieć nietylko dostateczny pogląd na znane nam po dziś dzień zjawiska elektryczne, ale nawet wejrzeć jeszcze głębićj w prawdziwą istotę tych zjawisk i w cały związek, zachodzący między niemi samemi, tudzież między niemi a innemi działaczami w przyrodzie, jalr światło, ciepło, magnetyzm, przyciąganie molekularne i chemizm, które jak później zobaczymy, wywołując się nawzajem, czyli powiedziawszy właściwićj, niknąć i powstając, przemieniają się częściowo lub całkowicie, jedne w drugie, stosownie do najwyższego prawa natury, które La-voisier ź w⁷agą w^T ręku w zeszłem stuleciu prawrnm stateczności materyi, Ilelmholtz ¹) zaś w⁷ nowszych czasach prawem zachowania siły (§ 20) nazwał; zatem nie mogą być żadnemi, chociażby nieważkiemi materyami, lecz wszystkie, jak są, przedstawiają w rzeczywistości różne formy ruchu, to samych tylko cząsteczek eteru, to znowu cząstek materyi ważkiej i otaczających je atmosferek onego płynu nieważkiego. I w rzeczy samćj już wzbudzenie elektryczności przez tarcie, ciśnienie i mechaniczne rozdzielanie ciał wskazuje na to, że wewnętrznej przyczyny elektrycznego ich stanu w molekularnym ruchu szukać należy. Najprawdopodobniej elektryczność ciała niczern innem nie jest, jak zmianą zwykłego ich stanu normalnego, sprawioną przez drgający ruch właściwego rodzaju, który najdrobniejsze ich cząstki odbyweją w rozlanym wszędzie i wszystko w⁷ażkie przenikającym eterze. Takie peryodyczne ruchy molekularne mogą być dalćj przesyłane eterem, biorącym w⁷ nich następnie odpowiedni udział. Przesyłanie to może się także. odbywać przez ciała pośredniczące, które również mnićj łub więcej stan tego ruchu modyfikują.

1

’²) 0'jacZ tom d .daiowy, tudzież Helinholtza: Erhaltiiitg der Kraft-

2

O tych hipotezach, należących jeż dziś do archiwum fizyki, ohacz tom dodatkowy.