FizykaII70501

699

699

N

§ 106. Odchylenie igły zboczenia od południka magnetycznego, sprawione przez pręt magnetyczny. Niechaj NS {Fig. 378 i 379) wystawia, położenie równowagi igły zboczenia. Naprzeciwko niej, na tej samćj poziomej płaszczyźnie, na której oś jej magnetyczna leży, niechaj się znajduje pręt magnetyczny AB w odległości, przewyższającej znacznie obie długości AB i NS i będzie tak

a
i	yS iU/
	0 s A
-B ^S'	i'

Fig. 379.

umieszczony, iż albo przedłużenie prostej NS trafia pod prostym kątem w sam

_;4_ i _e    s<    środek pręta AB

I'ig. 378.

(fig. 378), albo przedłużenie tegoż pręta

AB w środek igły NS. W obu tych przypadkach ruchoma igła magnetyczna, w punkcie O połparta, musi naturalne swoje położenie NS opuścić i zająć inne położenie N'S', t. j. musi się wychylić z magnetycznego południka o kąt NON' = & w pierwszym, a o kąt co' w drugim wypadku, Wielkość tych kątów nietrudno oznaczyć. Dla wielkiej odległości magnesu odchylającego od igły zboczenia można wszystkie siły, któremi pierwszy działa ua cząstki drugiego, uważać za równoległe i równe, zatem działanie to według tych samych zasad obliczać, według których się ocenia działanie magnetyzmu ziemskiego na magnesy. Możemy tedy wyobrazić sobie, że równie, jak ziemia, działa także magnes AB na igłę NS dwiema równemi, ale w^Tręcz przeciwne-mi siłami, tudzież że nieruchomy punkt 0 jest punktem przyłożenia jednćj z nich, a dowolnie przyjęty punkt B ua linii N'S' punktem przyłożenia drugiej, poczem właściwie tylko nad działaniem ziemi i magnesu AB na punkt E zastanowić się nam przyjdzie. Wyraziwszy odnośnie do jednostki magnetyzmu poziomą składowę magnetyzmu ziemskiego przez //, a. działanie magnesu AB w pierwszym z rzeczonych dwóch przypadków Przez B, w drugim przez li', równowaga igły N’S' wymaga, aby wypadkowa z sił // i B, tudzież z U i B' otrzymała kierunek Eu. Jeżeli się poprowadzi linię EF prostopadle do NS, mamy z powodu, że boki trójkąta EOF są zgodne z kierunkami sił w mowie będących, w pierwszym przypadku (fig. 378) proporcyą: