FizykaII90401

898

ciężar próżnego naczynia, mamy ciężar cieczy, która przy 0° napełnia je po ową, kręskę. Ogrzewając to naczynie, ciecz

w riiem zawarta rozciąga się i podnosi nad kreskę a aż do lejka. Zabrawszy ją ztaintąd przy pewnej temperaturze np. 100° G aż po ową kreskę za pomocą lewarka, waży się naczynie z pozostałą w nićm cieczą na nowo i oblicza z obydwóch odważeń pozorne rozszerzenie cieczy w rzeczonych granicach temperatury. Ze ścisłych badali okazało się., że także i ciecze nie całkiem proporcyonalnie do wzrostu temperatury rozciągają się, tudzież że dla równych różnic temperatury objętość ich w temperaturach wyższych daleko piędzej narasta, niżeli w' niższych, zatem nie stosuje się do wzoru a = 1 a t, jeśli v oznacza objętość ejeczy w temperaturze t, 1 zaś objętość jej przy 0°, lecz według formułki

v— l-\- atĄ-hf* -\- ct*

obliczoną być musi, gdzie wartość stałych czynników' a, b, c dla każdej cieczy osobno z dokładnych prób *) oznacza się. (O tem w tomie dodatkowym). Prócz tego woda daleko większą nie-jednostajność w zmianach swej objętości, sprawionych przez ciepło, okazuje niż każda inna ciecz, a to dla tego, iż przy temperaturze -f- 4° C największą gęstość (maximum gęstości) posiada. Ogrzewając ją powoli od 0°, ściąga się ona widocznie aż do temperatury -J- 4° C, a odtąd z dalszem podniesieniem temperatury rozciąga się co raz bardziej; przy -j- 4° C jest więc najgęstsza. Zjawisko to można najlepiej obserwować na tale zwanym termometrze wodnym {Fig. 468 na n. s.) większych rozmiarów, którego bania blisko jeden litr wody zawiera. Zwykły termometr rtęciowy wewnątrz tego naczynia służy do oznaczenia temperatury wody, a podziałka, przy rurce jego umieszczona,

") Dulcnę; i Petit Annal. d. chim. T. 7. Kegnault. Mem. de l‘Acad. T. 21-Pierre Ann. d. chim. III Ser. T. 15, 10, 20, 21, 31, 33; Kopp. Pogg. Annal T. 72. Plitclter i Geissler T. 86