Magazyn6
7101

63

AKCJE — AKCYJNE PRAWO

i

dzaju spotyka się we wszystkich krajach, choć naogól rozwój w tym kierunku nie poszedł bardzo daleko.

Literatura: A. A. Berle & Meanr₉ C. Gardiner: The Modem Corporation and Prioate Property. New York 1932. — Fe-Uko Górnicki: O akcjach pierwszeństwa. Poznań 1920. — jtfuf Kaczkowski: Polskie prawo o spółkach akcyjnych. Ustawa i komentarz,, Poznań 1929. — F. Mmchlup: BOrsen-Kredit, Industrie-Kredit und Kapiialbiłdung. Wiedeń 1930. — Maneaud: Le vołe prioUegiS dans les sociMs de capitauz. Paryi 1924. — Hartley Wtther*: Stocks and Shares. Londyn, 1926. —

Andrzej Marcin Neuman.

Akcyjne prawo

l. Rys historyczny. 2. Ogólna charakterystyka spółki akcyjnej. 3. Utworzenie spółki, założyciele, statut. 4. System koncesyjny i meldunkowy. 5. Kapitał akcyjny. 6. Założenie spółki jednorazowe i stopniowe. 7. Zarejestrowanie spółki. 8. Organy spółki, a) Podział b) Zarząd c) Organ nadzoru d) Odpowiedzialność członków zarządu za szkody e) Walne zgromadzenie: zwołanie i prawo głosu. Sankcje karne. 9. Bilans, 10. Zmiana statutu. ix. Unieważnienie uchwal walnego zgromadzenia, ia. Akcja. 13. Rozwiązanie spółki. 14. Łączenie się spółek (fuzja). 15. Przekształcenie spółki. 16. Zagraniczne spółki akcyjne w Polsce.

1. Rys historyczny. Prototypem ustawodawstwa akcyjnego był Codę de Com-merce Napoleona z 1808 r., który po raz pierwszy skodyfikował prawo akcyjne; przedtem bowiem panował wszędzie system „o c t r o i“, polegający na konieczności uzyskiwania specjalnego przywileju monarszego dla powstania spółki akcyjnej; octroi określał publiczne uprawnienia i obowiązki spółki i regulował stosunki prywatne. Właściwą regulację stosunków wewnętrznych pozostawiono statutom, które musiały być zatwierdzane przez władzę rządową. Przez octroi spółka nabywała prawa korporacyjne. Ustawy europejskie wzorowały się na Codę de Commerce; w ten sposób kodeks ten stworzy! nową epokę dla prawa akcyjnego (ustawy pruskie z 1838 i 1843 oraz austrj. z ⁱ852). Powstanie spółki zależało od zezwolenia rządu; spółka podlegała nadzorowi rządowemu i z tego też względu uważana hyła za korporację publiczną. W 1865 w Anglji, w 1867 we Francji i w 1870 w Niemczech spółki akc. zostały zwolnione od obowiązku uzyskiwania zezwolenia rządowego do powstania i od kontroli rządowej; na miejsce systemu koncesji, czyli octroi, wprowadzono system normatywny, czyli rejestracyjny, według którego spółka akc. powstaje przez samo zarejestrowanie; system ten ma na celu ochronę wierzycieli spółki i akcjonarjuszów, niezawsze jednak osiągalną. Od 1 stycznia 1900 r. obowiązuje w Niemczech prawo akcyjne, zawarte w kodeksie handl. niem. (§§ 178 do 319). Prawodawstwo akcyjne polskie wzoruje się naogół na prawie niemieckiem.

Przepisy polskiego prawa a k-c y j n e g o opierały się na rozporządzeniu Prezydenta Rzecz z 22. III. 1928 r. o prawie o spółkach akcyjnych (znowelizowanem przez rozporządzenie z 3. XII. 193°)-Obecnie obowiązują przepisy Kod. Handl. z 30. VI. 1934 r. (Dz. U. R. P. Nr. 57, poz. 502), art. 307 do 497. Prawo akcyjne z 1928 r., które weszło w życie z dn. 1. I. 1929 r. na całym obszarze Polski z wyjątkiem woj. śląskiego, gdzie obowiązywało od 1. IV. 1933 r. (Dz. Ustaw Śląskich z 1933 r. Nr. 4, poz. 5), uchyliło przepisy dzielnicowe, normując jednolicie stan prawny spółek akc. w Polsce. Wszystkie istniejące spółki akc. obowiązane były uzgodnić swe statuty z nowem prawem najpóźniej do dnia 31. XII. 1931 r. (na obszarze górnośląskiej części woj. śląskiego — do dnia 31. XII. 1938 r.).

2. Ogólna charakterystyka spółki akc.

Spółka akcyjna (societe anonyme, Aktien-gesellschaft, company limited by shares) jest spółką kapitału. Ograniczone ryzyko, dzięki ograniczonej odpowiedzialności uczestników spółki, jest jedną z najważniejszych cech tej spółki. Uczestnicy spółki biorą udział w sprawach spółki i zarządzają jej majątkiem przez zarządców czasowych i odwołalnych. W spółce komandytowej łączy się kapitał z pracą, w spółce akcyjnej kapitały się łączą bez elementu pracy; pracuje tylko personel robotniczy i urzędniczy. Moc i siła, którą te spółki posiadają, wyjaśnia dlaczego kapitał i oszczędność óbrały sobie tę formę spółko-wą dla przeprowadzenia wszelkich celów gospodarczych w takich przedsiębiorstwach, jak bankowe, ubezpieczeniowe, górnicze, przewozu lądem i wodą i t. p.

Prawodawstwa współczesne (prócz szwajcarskiego) nie dają definicji spółki akcyjnej (w skróceniu sp. akc.). Prawo polskie wylicza znamiona sp. akc., mówiąc o oznaczonym w statucie kapitale zakładowym, który dzieli się na akcje o równej wartości, stanowi, iż każda spółka jest

1