Magazyn6

1201

104

ALBANJA — ALBERT I

sięwziął szereg reform, które przeważnie się powiodły. Nie otrzymując od Jugosłowian dostatecznie silnego oparcia, zwrócił się zkolei ku Włochom, którym udzielił szeregu koncesyj gospodarczych, oraz zawarł w 1926 i 1927 traktaty ścisłej współpracy oraz sojuszu obronnego, oddające A. właściwie pod kontrolę polityczną, gospodarczą i wojskową Włoch. A. prowadzi wtedy politykę anty jugosłowiańską. Włochy udzielają A. pożyczek, ratują jej budżet, szkolą armję, budują drogi i porty. Chwilowo, od 1931, wpływy włoskie słabną, dochodzi do wybuchów nacjonalizmu albańskiego przeciw włoskiej propagandzie kulturalnej i supremacji gospodarczej, a rząd A. oficjalnie ogłasza, że nie uznaje owej uchwały Mocarstw z r. 1921, przyznającej Włochom specjalne interesy. Zarazem zaznacza się też dążność do gospodarczego i politycznego zbliżenia z Jugosławją, gdyż Al-bańczycy uznali, że akcja na rzecz oderwania od Jugosławji obszarów etnicznie alb. nie ma widoków powodzenia. W 1934—5 wybucha zatarg z Grecją o mniejszościowe szkoły greckie w A. płd., rozstrzygnięty na niekorzyść A. przez Trybunał Haski w 1935. Stosunek do Włoch wygładza się zwolna, dawna współpraca częściowo zostaje podjęta przy ponownych subwencjach włoskich, chwilowo przedtem wstrzymanych. A. nie bierze udziału w sankcjach antywłoskich w czasie wojny abisyńskiej. W sierpniu 1935 kraj przechodzi silny wstrząs wskutek buntu kilku wybitnych polityków (Verlaci, ęekrezi) przeciw rządowi P. Vangjeli. Bunt stłumiono, jednak za udział w nim licznych skazanych król Zog niebawem ułaskawił i zarazem w listopadzie 1935 władzę objął nowy gabinet M. Frasheri o bardziej liberalnym charakterze i z młodszych polityków złożony.

Literatura: Ancelt zob. s. t;. Sprawa Wschodnia.— Baldaccit VAlbania. Rzym 1931. — H, Bazowsku Związki cdbańtko-włoskie. „Polityka Narodów*¹1934. —- TenŁea Zatarg albańsko-yrecki, tamie. 1936. — Gopietriór Dos Ftirstentum Alba-men. Berlin 1914. — Tenimt Geschichte V. Montenegro u. Al-banien. Gotha 1914. — Grzogorzmomklt Albanja i Albańczycy. Lwów 1914. — Iorgai Brlze. histoire de VAlbanie, Bukareszt 1919 (do końca XIX w.). — Moum&ots VAlbanie devant VEuropę, Paris 1931. — Ronartt Albanicn txm heute. Wiedeń 1934. — /Selenteo; SKqipria mi 1927 — L*Albanie en 1927. Tirana 1927. — Poświęcony A. numer miesięcznika ateńskiego „Lee Bałkan*¹*, 1934, nr. 7; tamie, nr. 3—6 bibliograf ja francuska o A.

Henryk Batowskl.

Albert I.

Król Belgów — ur. w Brukseli 8. IV. 1875 ^r-> jako młodszy syn Filipa hr. Flan-drji, ks. Sachsen-Coburg-Gotha i Marji z ks. Plohenzollern-Sigmaringen, bratanek króla Leopolda II. Po śmierci małego synka Leopolda II oraz swego starszego brata, Baldwina, uznany za dziedzica korony — wstąpił na tron 23. XII. 1909 r. Zginął w tragicznym wypadku podczas wycieczki górskiej w Ardenach 17. II. 1934 r.

W dziejach wielkiej wojny i historji swego kraju odegrał nigdy niezapomnianą rolę, to też popularność jego była ogromna, a cały świat cywilizowany nazywał go, za kardynałem Mercier, „królem-rycerzem“. Młodość króla Alberta upłynęła na poważnych studjach i pilnej pracy nad sobą, to też po wstąpieniu na tron zaczął wywierać na sprawy państwa wpływ coraz bardziej decydujący, a skromność osobistego życia, pełnego prostoty i cnót rodzinnych zjednała mu wkrótce gorącą sympatję Belgów. Zwłaszcza sprawy kolonjalne (Kongo), zagraniczne i obrony granic były przedmiotem jego szczególnej uwagi. Jeszcze za panowania Leopolda II rząd belgijski powziął pewną wiadomość, że opracowany w r. 1904 plan ofensywy niemieckiej na Francję przewiduje przemarsz przez Belgję, mimo uroczystą gwarancję nienaruszalności jej teryto-rjum. Jednak wszystkie wysiłki króla Alberta, zmierzające do reorganizacji armji, napotykały na nieprzezwyciężone trudności w parlamencie, i dopiero w przeddzień wojny udało się przeforsować odpowiednie ustawy. Dzięki temu słynne ultimatum niemieckie z 2. VIII. 1914 r. zastało Belgję zupełnie nieprzygotowaną. Mimo to jednak na żądanie oddania fortec i otwarcia granic, poparte groźbą wojny po upływie 12 godzin, rząd belgijski odpowiedział odmownie. Wkrótce potem stutysięczna armja belgijska starła się po raz pierwszy z miljono-wemi siłami Niemiec. Bohaterski opór Be!-gji miał w dziejach wojny światowej decydujące znaczenie; uratował sąsiednią Francję, stanowiąc o losach całej kampanji. Dowództwo bowiem francuskie nie było gotowe do wojny, a zwłaszcza nie liczyło się z możliwością ataku od strony granicy belgijskiej. Słynny XVII francuski plan wojenny zupełnie przytem nie przewidywał manewru, jaki zawierał niemiecki plan