Magazyn6

1901

111

ALPY — ALZACJA

Na stokach dosłonecznych, łagodnych przeważa uprawa roli. Na stokach płn. Alp uprawia się głównie żyto, na płd. kukurydzę i wino. Stoki zacienione pokrywa las (przemysł drzewny). Na halach kwitnie hodowla bydła rogatego, kóz i owiec, a w związku z tem gospodarka mleczna (ser, masło i in.). Liczne potoki o dużym spadku pozwalają na wyzyskiwanie siły wodnej dla celów elektryfikacyjnych. Górnictwo i przemysł górniczy odgrywają stosunkowo małą rolę. Większe znaczenie posiadają kopalnie soli w Salzburgu (Salzkammer-gut) i rudy żelaznej w Styrji, poza tem przemysł kamieniarski. Łomy granitu znajdują się w dolinie Tessin i Reuss, łupków w Glarus, marmuru w Tyrolu i Salzburgu (wapienniki, cementownie). Przemysł ogniskuje się głównie w dolinach Alp Sabaudzkich, Piemonckich i Lombardzkich oraz w Alpach Austrjackich (Styrja). Rozwinął się przemysł żelazny, metalurgiczny, maszynowy, tekstylny, bawełniany, jedwabniczy, papierniczy, elektrochemiczny, drzewny. Ważniejsze zdrojowiska: Aix les Bains, Ra-gaz, Gastein, Reichenhall, Baden i wiele innych. Bardzo silnie jest rozwinięty przemysł hotelarski i turystyczny, które odgrywają bardzo dużą rolę w gospodarce i bilansie płatniczym Szwajcarji i Austrji. Doskonałe zagospodarowanie turystyczne gór (schroniska, szlaki, kolejki górskie), liczne hotele, dobra sieć dróg komunikacyjnych, zniżki kolejowe, otwarte granice dla cudzoziemców, urządzenia sportowe oraz doskonałe warunki dla turystyki letniej i zimowej (Davos, St. Moritz, Arosa), wreszcie, co najważniejsze, piękno krajobrazu czynią obszar ten jednym z najważniejszych terenów turystycznych Europy.

Literatura: K. Argandi Sur l'arc d*s Alp< Occidenlalet. „Eclogae Geolog. Helioet1926. — JR. Blanchard: Les Alpes franęaise*. Paris 1926— JFf. Brockmann-Jeroachi Die Vegetation der Schtoeiz. Bem 1925—28. — JE. Bruckner und A. Benek: Die Alpen im Eiszeitoltcr, 3 tomy. Leipzig 1901—9. — O. Fluckigen Die Schiodz, Natur und WirUchafl. Zilrich 1926. A. Haushofer: Passstaaten in den Alpen. Berlin 1928. — A. Heim: Geologie der Schioeiz. Berlin 1928-22. L. Kober: Bau und Enlstehung der Alpen. Berlin 1923. — J. Machałschek: Ldnderlcunde von Mittdeuropa. Leipzig—Wien 1925. — E. de Mariannę: Les Alpes, Paris 1926. — łł. Siatib: Der Bau der Alpen.

Alternat.

Alternat oznacza prawo przysługujące każdemu zwierzchnikowi państwa suwerennego do żądania, aby jego nazwisko, nazwa jego państwa oraz nazwiska jego pełnomocników figurowały na pierwszem miejscu w egzemplarzach traktatu, który jest dlań przeznaczony. To pierwszeństwo winno być obserwowane w komparycji, w samym tekście traktatu, oraz przy składaniu podpisów. Zasada altematu jest skutkiem i wyrazem równości prawnej państw wchodzących w skład społeczności międzynarodowej. Przeczy jej wyodrębnianie Wielkich Mocarstw w grupę uprzywilejowaną.

1. M.

Alzacja.

Alzacja, fr. Alsace, niem. Elsass, kraina położona na lewym brzegu Renu pomiędzy Wogezami a górnym biegiem Renu. Za czasów rzymskich zamieszkiwana była przez plemiona celtyckie. Po podboju rzymskim w pierwszym wieku po Chr. A. włączona została do rzymskiej prowincji Germania prima. W IV w. po N. Chr. rozpowszech niło się tutaj chrześcijaństwo. W IV i V w. A. była widownią ciągłych napadów plemion barbarzyńskich, między innemi ucierpiała w r. 451 podczas najazdu Hunnów. W r. 496 A. dostała się pod panowanie Franków. Przy podziale monarchji Karola W. pomiędzy synów Ludwika Pobożnego A. otrzymał cesarz Lotarjusz, a po jego śmierci na zasadzie traktatu w Mersen 870 r. A. dostała się Ludwikowi Niemieckiemu i zczasem weszła w skład Świętego Cesarstwa Narodu Niemieckiego jako część składowa ks. Allemańskiego, a później Szwabskiego. Alzacja, leżąc pomiędzy Francją a krajami niemieckiemi, była od-dawna terenem walk zaciętych i ulegała spustoszeniu. Po pokoju westfalskim 1648 r. Habsburgowie za cenę 3 miljonów liw-rów zrzekli się swych praw do Alzacji na rzecz Francji. Strassburg i 10 miast alzackich pozostały nadal miastami cesarskie-tni, składały po dawnemu przysięgę na wierność cesarzowi. Biskup Strassburga, opaci alzackich klasztorów, miejscowe rodziny hrabiowskie, miasto Strassburg i miasta cesarskie zachowały nadal miejsce i głos w niemieckim Reichstagu. Kres temu rozdwojeniu położył pokój w Nimvegen (1678), zapewniając ostatecznie Francji panowanie nad Alzacją, pokój zaś Ryswicki (1697) potwierdził ostatecznie wcielenie Strassburga do Francji, który odtąd został