Magazyn6

8901

181

ARAB JA — ARCHIWA PAŃSTWOWE

II. Charakterystyka ludności.

Arabowie należą do rasy białej, grupy semickiej. A. czystej rasy pochodzą z Arabji, której klimatyczny podział na płd. i płn. dziedzinę odzwierciedlił się w rasowym i społeczno-gospodarczym podziale A. Pod względem rasowym bowiem rozpadają się na A. południa, odznaczających się ciemniejszą barwą skóry i na jaśniejszych A. północy. Pod względem społeczno-gospodarczym zaś na osiadłych i nomadów (Hadesi i Bedu). A. osiadłych czystej rasy spotyka się prawie wyłącznie w Arabji, gdzie trudnią się rzemiosłami i handlem po miastach. Posiadają oni za sobą bogaty dorobek kulturalny, który czysto arabskie cechy zachował tylko w miastach Jemenu, podczas gdy w miastach pielgrzymich uległ znacznemu zmieszaniu z innemi kulturami. Najbardziej cenionym zawodem jest u nich kupiectwo, to też handel z Indjami i Afryką rozwinął się tu wspaniale już w starożytności. Rolnicy po oazach, posiadający domieszkę krwi murzyńskiej, są ciemniejsi, silniejszej budowy, przeważnie zawiśli od Beduinów. Osady arabskie składają się z jasnych domów

0    płaskich dachach, z wąskich uliczek, kolorowych bazarów i meczetów, wszystko zaś otacza mur, który dziś jeszcze chroni je przed napadami. Nomadowie, zamieszkujący stepowe obszary Arabji płn. i środkowej, to Beduini, najbardziej rasowy odłam A., rozpadający się na liczne szczepy. Żyją z hodowli wielbłądów, owiec, kóz, rzadziej boni, z handlu karawanowego i rozboju, są dzielni i zahartowani dzięki pełnemu zmian życiu w stepach. Beduini wykazali największe pośród A zdolności ekspansywne, oni to bowiem, przez liczne wyprawy wojenne

1    wędrówki, dokonali zarahizowania Mezo-potamji, Syrji, Egiptu i Afryki pin. i rozprzestrzenienia islamu, który dziś wyznaje 250 milj. ludzi. Najpotężniejsza i najbogatsza w skutki wędrówka ludów arabskich dokonała się w pierwszem stuleciu po śmierci Mahometa, twórcy islamu (t 632 r. po Chr.), za rządów kalifów, kiedy to Beduini dotarli aż do Indyj i Azji płn., na wsch., na zach. zaś do Francji, kładąc podwaliny pod olbrzymie państwo o światowem znaczeniu. Panowanie A. i ich znaczenie w świecie upadło, pozostał jednak islam i bardzo bogaty dorobek kulturalny.

Al. Birtusówna.

Archiwa państwowe.

Archiwa w dawnej Polsce cieszyły się dużem zainteresowaniem społeczeństwa, a zwłaszcza szlachty, dla której nieraz (akta grodzkie 1 ziemskie) były depozytem najważniejszych spraw i dokumentów własnych, majątkowych, rodzinnych i t. p. Rozbiory, oddając A. pod obcy zarząd, zerwały ten kontakt, dzisiaj stosunki te ulegają stopniowej, bardzo zresztą powolnej poprawne.

Dzisiejszy ustrój A. państwowych opiera się na dekrecie „O organizacji archiwów państwowych i opiece nad archiwaljami" z dn. 7 lutego 1919 r. (Dz. Pr. 1919 r„ Nr. 14, poz. 182). Mocą tego dekretu zarząd nad A. państwowemi w Polsce skupiony jest w Ministerstwie W. R. i O. P., w Wydziale Archiwów Państwowych, podlegającym bezpośrednio Ministrowi. Centralizacja ta nie obejmuje Ministerstw Spraw Zagranicznych i Spraw Wojskowych, które to władze organizują swe A., a raczej narazie ich zawiązki, we własnym zarządzie.

A. państwowych jest w Polsce ogółem 16, z których 7 sięga czasów przedrozbiorowych (Warszawa — A. Główne i Skarbowa, Poznań, Kraków, Lwów, Lublin i Wilno). W A. Głownem w Warszawie archi-walja dawnej Rzeczypospolitej stanowią główny zrąb zawartości. Wstecz sięga ono początków XIII wieku; pod względem ilości akt zajmuje drugie miejsce, ustępując nieznacznie A. Wileńskiemu, liczącemu prawie 15 000 mtr. bieżących akt. Ogółem A. państwowe liczą 78780 mtr. bież. akt.

Niektóre mają jednolity charakter akt np. A. Skarbowe lub Oświecenia Publicznego w Warszawie, inne znów obejmują akta różnych władz, ale na pewnem ściśle określonem terytorjum. Tu należą A. o typie wojewódzkich (Lublin, Kielce) lub dzielnicowe, wyrosłe na gruncie zaborów, jak Poznań, Lwów, czy Wilno. Jedno A. (Akt Nowych w Warszawie) przeznaczone jest na gromadzenie akt wojny światowej i powojennych akt z urzędów polskich.

Zawartość A. państw, uległa pewnym zmianom w ciągu pierwszego piętnastolecia istnienia Państwa Polskiego. Z jednej strony zaczyna się już napływ archiwaljów z urzędów polskich doby obecnej, z drugiej wróciły do kraju duże partje akt dawniejszych,