Magazyn6
2601

218

AZJA

w dziedzinie tradycyjnej kultury — jest nieuniknione.

3. Życie gospodarcze. A. niżowa jest terenem słabego zaludnienia. W zależności od ukształtowania pionowego i położenia geograficznego (pod względem szerokości) formy gospodarki wykazują daleko posunięte zróżnicowanie. W tundrze, w tajdze i w lesie bi wozowym jak i w północnej części strefy lasów szpilkowych rolnictwo prawie nie istnieje. Jest to obszar gospodarki myśliwskiej, pasterskiej i w części leśnej. Obfitość bogactw mineralnych (złoto, żelazo, miedź, cyna, węgiel) rokuje piękną przyszłość tym obszarom. W przyległej strefie stepowej, — kolonizowanej ostatnio intensywnie, — większe znaczenie posiada rolnictwo, które w okolicach cierpiących na brak wody opiera się na sztucznej irygacji. Do tego samego typu zaliczyć należy gospodarstwo oazowe, częściowo zaś i nadrzeczne, uzależnione od wystąpień i obecności wody. Wzmiankowany typ zalega pas pustyń środkowo-azjatyckich oraz nakra-wędnych stepów i półstepów, mieszając się z nomadyzmem. Obszary górskie są terenem wypasu bydła, jakkolwiek na stokach do-morskich gór zewnętrznych duże znaczenie osiąga rolnictwo. — Dołącza się ponadto fakt występowania loessu. Południowa i południowo-wschodnia A. wysuwają się, dzięki ogromnej pracowitości mieszkańców, doskonałej glebie i korzystnym warunkom klimatycznym, na naczelne miejsce w rzędzie azjatyckich krain lolniczych. Stąd pochodzi 95% rzucanego na rynek światowy ryżu, tutaj produkuje się herbatę, kakao, kawę, pszenicę, trzcinę cukrową, soję, bawełnę, kauczuk i jutę. — Rywalizacja o wywóz korzeni lata całe stanowiła pobudkę dla badań geograficznych. Manila (dostarczana przez Filipiny), kamfora (przez Formozę), daktyle i inne owoce południowe świadczą dowodnie o gospoJarczi i wartości południa i południowo-wschodniego rolnictwa azjatyckiego. Jak obszar stepowy dostarcza wełny, okolice północne futer — tak z krain monsunowych wywozi się jedwab. Hodowla jedwabnika, opai ta o kulturę morwy, tu ma swą ojczyznę.

Przemysł azjalycki, — podobnie zresztą jak rolnictwo, — dzieli się na przemysł rodzimy, wykwit autochtonicznej kultury, i współczesny, przejęty z prądami modemi-zacyjnemi od Europejczyków. — Przemysł autochtoniczny rozwinął się w kilim kierunkach, zależnie od charakteru ludów. Wśród wojowniczych plemion zachodu i północnego zachodu wysoki stopień rozwoju osiągnął wyrób broni. Chińskie roboty metalowe, porcelanowe, włókiennicze dowodzą przedewszystkiem niezwykłego poczucia smaku artystycznego, estetyki oraz pilności, pracowitości i zręczności. Dywany perskie i makaty słyną od najdawniejszych czasów. — Przemysł nowoczesny ma charakter fabryczny, często prowadzi swe inte-resa w drodze nakładczej (szczególnie w przemyśle tkackim).

4. Handel i komunikacja. Handel odbywa się metodami staremi. Wielkie jarmarki ściągają ludność z rozległych obszarów i są zazwyczaj silnie obsyłane. — Uprzywilejowane stanowisko przypada w udziale miejscowościom przeciętym przez ważne arterje komunikacji lub położonym na granicy fizjograficznie odrębnych dziedzin. — Poza sferą zasięgu handlu jarmarcznego leżą duże obszary północno-w-srhodniej i centralnej A., prowadzące gospodarstwo samostarczal-ne. To też targi w tamtejszych okolicach mają na celu przedewszystkiem ułatwienie zbytu rodzimej produkcji. — Międzynarodowo ważnemi ogniskami handlu są nade-wszystko porty (Nikołajewsk, Władywo-stok, Dairen, Wei-hai-wei, Szanghaj, Hongkong, Saigon, Bangkok, Singapore, Ran-gun, .Kalkuta, Madras, Bombaj, Karaczi, Aden oraz porty Palestyny, Syrji i Małej Azji. Z japońskich: Tokio, Yokohamt, Osaka, Kobe, Kioto, Hakodate), na drugiem miejscu osady i miasta nad arterjami śródlądowej komunikacji wodnej oraz punkty handlowe przy drogach żelaznych i karawanowych.

W komunikacji poważne znaczenie zachowały jeszcze drogi karawanowe, wyzyskiwane w ostatnich czasach przez samochody. Także i transport pieszy oraz pociągowe wyzyskanie siły ludzkiej, szczególnie w okolicach przeludnionych, jest na porządku dziennym (riksze i kulisi). Za kołem podbiegunowem znajduje zastosowanie ren i pies, jako siła pociągowa w lokomocji saniami. Koń w obszarach stepowych, wielbłąd w pustynnych, a yal: w górskich są do dzisiaj niezastąpione. — Komunikacja przy pomocy kolei żelaznych stoi na wysokim poziomie w Indjach Brytyjskich oraz we wschodnich Chinach