Magazyn6
8801

280

określony udział w zyskach banku, nałożenie na bank podatku emisyjnego (pojętego jednak przedewszystkiem jako czynnik, mający na celu zahamowanie nadmiernej, gospodarczo nieuzasadnionej emisji). Ponadto bank emisyjny ponosi na rzecz państwa szereg świadczeń — przeważnie bezpłatnie. Do świadczeń tych należy przedewszystkiem spełnianie roli kasjera skarbu, t. zn. obsługiwanie kasy państwa, utrzymywanie rachunków żyrowych władz i urzędów państwowych, przyjmowanie wpłat z tytułu podatków, opłacanie kuponów i obligacyj pożyczek państwowych, dokonywanie czynności, związanych z emisją nowych pożyczek, przechowywanie i administrowanie depozytami państwowemi i t. p.

5. Międzynarodowa współpraca banków emisyjnych. Współpraca banków emisyjnych w okresie przedwojennym miała zakres bardzo wąski i ograniczała się do dorywczych tranzakcyj finansowych między dwoma bańkami. Jednym z bardziej znanych przykładów takiej współpracy banków emisyjnych była, między innemi, pomoc udzielona Bankowi Angielskiemu przez Bank Francuski w roku 1890 w okresie t. zw. „kryzysu Baring’a“ w formie zakupu weksli funtowych; podobne tranzakcje miały miejsce podczas kryzysów w r. 1907 i 1909. Podczas wojny światowej współpracowały ze sobą z jednej strony banki emisyjne państw sprzymierzonych, z drugiej zaś — banki państw centralnych z Bankiem Rzeszy na czele. Na międzynarodowych konferencjach gospodarczych, zwoływanych po wojnie, wysuwano współpracę banków emisyjnych jako jeden ze środków uzdrowienia stosunków pieniężnych, a konferencja w Genui w r. 1922 skierowała nawet pod adresem Banku Angielskiego postulat zwołania zjazdu przedstawicieli banków emisyjnych dla ustalenia zasad współpracy. Jakkolwiek kooperacja banków emisyjnych w następnych latach uczyniła pewne postępy i obejmowała coraz to nowe zagadnienia, nie posiadała jednak żadnych ogólnie ustalonych norm. Dopiero w r. 1929 — w związku z pracami t. zw. komisji Young’a nad kwestją transferu odszkodowań niemieckich — nastąpiło wyraźniejsze skrystalizowanie zasad współpracy banków emisyjnych przez powołanie do życia Banku Rozrachunków Międzynarodowych z siedzibą w Bazylei. Bank ten powstał w r. 1930, przyczem ka

BANKI

pitał jego w kwocie 500 miljonów franków szwajcarskich (z czego wpłacono 125 milj. fr. szw.) przejęły banki emisyjne. W myśl idei, jakie przyświecały jego twórcom, Bank miał się stać centralnym bankiem banków emisyjnych, gromadzić u siebie część rezerw kruszcowych i dewizowych, powierzonych mu przez banki emisyjne, a ze swej strony dokonywać lokat w innych bankach emisyjnych. Działalność jego opierała się przeto przedewszystkiem na systemie pokrycia dewizowego i dążyła nawet do rozszerzenia i ugruntowania tego systemu.

W pierwszym roku istnienia Bank rozwijał się pomyślnie. Następnie jednak rola Banku uległa znacznemu ograniczeniu, wobec porzucenia systemu waluty złotej przez większość państw i wprowadzenia ograniczeń w swobodnym obrocie kapitałów. W zmienionych warunkach Bank nie mógł sprostać swym pierwotnie zbyt szeroko zakreślonym zadaniom.

O ile współpraca banków emisyjnych na tak szerokiej płaszczyźnie międzynarodowej nie dała w pełni pomyślnych wyników, o tyle porozumienie mniejszej liczby banków, które łączą pewne wspólne oele lub interesy, okazało się w niektórych wypadkach bardziej skuteczne. Jako przykłady tego rodzaju porozumień można przytoczyć współpracę banków emisyjnych Imperjum Brytyjskiego oraz banków należących do t. zw. „Bloku złotego".

Literatura: Bagehot W.t Lombard Strest. London 1920. —. BrmW Tadeue% i Polityka pienięina. Warszawa 1932.

—    Conant Ao Ch.i A History of Modem Banku of lssue. New York 1927. — Dierschke K. imd MUUer F*s Die Noten-banken der Welt. Berlin 1926.— DodtcelŁ Dawid W.t Tream-ries and Central Banks. London 1934. — Hatctrey R. G.i The Att of Central Banking. London 1933. — Hultman Iran Die Zentralnolenbanken Europas, Berlin 1912. — KarpiA&ki Zygtnmtłt Zarys polityki bankowej. Warszawa 1924. — Kiach C. R. and EUdn W. A.t Central Banks. London 1932.

—    Kolimchor Karoli Zarys systemu polityki bankowej. Lwów 1904. — Levy O. R.: Banąues tPómission et trisors publics. Parts 1912. — Libicki J.: Teoretyczne podstawy polityki banków centralnych. Kraków 1931. — Młynarski Feliks: Złoto i banki biletowe. Warszawa 1928. — Młynarski Fslikst Funkcjonowanie złotej woluty. Warszawa 1932. — Młynarski Felikst Reforma woluty deuńzowo-zlotej (Gold Exchange Standard) . Warszawa 1929. — Smrtyais E.s Les Banąues d'Emis-sion. Parts 1932. — Shatc W. A.t The Theory & Principles of Central Banking. London 1930. — Smith V.t The Rationale of Central Banking. London 1936. — Taylor B. and Latcłon C. L.t Banking, Currency and Foreign Ezchange. London 1928. — Ulrich B.t Les prineipes de la Rłorganisation des Banąues Centralce en Europę apris la guerre. Paris 1931. —■ Vergleichende Notenbank-StatisŁik. Organisatior ttnd Ge= *ehdftsv*rkehr wichtiger europ. Notmbankm 1876—1918 statist. dargest. Berlin 1926. — Wagnor A.t System der ZeUeibank-politik. Frńburg 1873. — Withors R.: The Meaning of Money.