Magazyn6
0801

400

a z rozwojem miast zwiększył wpływ i znaczenie mieszczaństwa, które zdobyło coraz szersze prawa i przywileje komunalne. Brabant skorzystał z rozwoju Flandrji i na szlaku handlowym z Kolonj i do Bruges powstały zasobne miasta, jak Tirlemont, Vilvorde, Bruksela.

Od XII w. Belgja stała się krajem miast, jakim jest do dziś dnia. Powstał przemysł, zwłaszcza sukienniczy, który znalazł zbyt w Niemczech, Francji, Włoszech, Anglji, a nawet na Wschodzie. Wytworzył się stan bogatych kupców, zjednoczonych w gil-djach, którym przeciwstawiał się proletariat rzemieślniczy. W wyniku antagonizmów klasowych wybuchały zaburzenia robotnicze, dla ich ukrócenia kupiectwo zaczęło wzywać pomocy królów francuskich, a właśnie ta pomoc obca wzmacniała świadomość narodową mas. Doszło do walki orężnej i pod Courtrai piechota cechowa zwyciężyła rycerstwo francuskie (1302). Walka z królem francuskim Filipem Pięknym, ze względu na swój charakter klasowy, miała ogromny rozgłos w Europie i dała początek wszystkim rewolucjom demokratycznym XIV w. Wprawdzie w 1319 r. Flandrja straciła Lille, Douai i Bethune na rzecz Francji, ale zahartowała swoją spoistość narodową i gdy wybuchła wojna francusko-angielska (trwająca przez cały wiek), a hrabia Flandrji, jako wierny wasal opowiedział się po stronie Francji, poddani jego nie zawahali się wypowiedzieć mu posłuszeństwa pod wodza Jakóba van Artevelde, który, doceniając znaczenie stosunków ekonomicznych z Anglią, bronił już wówczas zasady neutralności. Rewolucje gandawskie miały to samo znaczenie symboliczne w XIV i XV w., jakie miały rewolucje paryskie w XVIII i XIX w. Dalszą ich konsekwencją było usamodzielnienie się miast, które przez prawo kontroli podatków i rozchodów uzależniły monarchów od siebie; te prawa komunalne uświęcone zostały przez konstytucję brabancką 1356 r. („Joyeuse entree“). Wprawdzie miała ona charakter rzeczowy, w rodzaju przywilei gminnych szwajcarskich, ale ideowo była kontraktem wiążącym monarchę z ludem, a służyć miała w przyszłości jako hasło wolności narodowej i swobód obywatelskich. Taki sam przewrót miał miejsce w księstwie biskupiem Leodyjskiem, gdzie zdobycze ludowe przybrały charakter więcej radykalny. Dzięki żywemu udziałowi w zarządach miejskich klas robotniczych, zszeregowanych

BELGJA

w niezliczonych związkach zawodowych 1 towarzyskich (tej kości pacierzowej ustroju społecznego Belgji), powstał w ten sposób w całej Belgji w w. XIV głęboki ruch demokratyczny. Należy oddać sprawiedliwość książętom burgundzkim, że zrozumieli te właściwości swoich poddanych ' umiejętnie odgrywali rolę arbitrów między kapitalizmem zasobnego mieszczaństwa a prole-tarjatem wyrobników. Solidarność klasowa tak kupiectwa, jak i robotników, zaciera powoli gianice ustalone przez pokój w Ver-dun i przygotowuje wielkie dzieło zjednoczenia narodowego w XV w.

Równocześnie dzięki szczęśliwemu zbiegowi okoliczności i nieudolności cesarzy niemieckich, dynastja buigundzka wchłonęła posiadłości książąt bawarskich i luksemburskich. Filip Śmiały, ks. burgrndzki i brat króla francuskiego Karola V, położył podwaliny pod terytorjalne zjednoczenie państwa burgundzkiego, które dopełnił Filip Dobry, wnuk jego, czem zasłużył sobie na tytuł „Conditor Belgiae"; zjednoczył on pod swojem berłem Holandję, Belgję i północną Francję. Wielki ten dyplomata i wojownik jeszcze większe położył zasługi w organizacji wewnętrznej państwa i rozwoju ekonomicznym, opartym na zasadzie wolnego handlu, który stał się początkiem świetności Antwerpii. W zatai gach między dawnemi przywilejami a nowoczesnym duchem wolności ekonomicznej i kapitalizmu, Filip Dobry zawsze brał stronę tych ostatnich. Pomiędzy Cesarstwem będącem w stanie rozkładu, a Francją zaledwie odradzającą się po wojnie stuletniej — rodzi się imperializm burgundzki, wymagający silnego wojska stałego; był on dziełem jego svna, Karola Śmiałego, którego jednak marzenie stworzenia wielkiego mocarstwa od Aln do morza, doprowadziło księstwo burgundzkie do katastrofy i upadku. Po śmierci Karola Śmiałego w bitwie pod Nancy 1476. jedyna jego córka ks. Maria wniosła dziedzictwo burgundzkie w wianie swemu mężowi arcv-księciu austrjackiemu Maksymiljanowi, przez którego syna, Filipa Pięknego, przeszło ono następnie do Habsburgów hiszpańskich. Z tą chwilą w rządach Niderlandów systemowi burgundzkiemu, opartemu na poszanowaniu tradycyj narodowych i charakteru ludności, przeciwstawił się system hiszpański, bezwzględny i despotyczny Jednak jeszcze Karol V stanowił wyjątek, gdyż dzięki swemu wychowaniu i otoczeniu mo-