Magazyn6
6901

461

BISMARCK OTTO — BIURO MIĘDZYNARODOWE MIAR I WAG

g n. 1898, 1919; 3 tomy. — Die połilschen Berichte des Fiirsten B. aus Petersburg und Paris 1859-62, herausg, v. L. Raschdau. 1920, 2 tomy. — Dahl mann- Waitz: QueUen-kunde der deutschen Geschichle. 9. Aufl. 1931 nr 1467.2— 14616. — Józef Feldman: Bismarck a Komisja Osadnicza „Przegląd Współczesny" 1928, t. 7. s, 440—55, t.s75—91) — Józef Feldman.* Bismarck wobec kościoła katolickiego. Kraków 1932 odb. z „Przegl. Porusz". — Friedrich Koch: Bismarck Ober die Polen. 1913 — Erich Marcke: O. v, Bismarck, ein Lebensbild. Wyd. XX, 1919. — Oświetlenie katolickie jego postaci i polityki w Hermanna Sachera „Staata-lerikon”, wyd. V, 1926, tom I szpalta 928—944. — Dietrich Schaefer: Bismarck. 1915, 2 tomy. — H. Wendt: Bismarck und die polmsche Fragu. Halle 1922. —- A. Wojtkoicmki, Działalność prusłciej Komisji Kolonizacyjnej. Toruń, Instytut

Bałtycki 1932.

cel ochronnych w oparciu o konserwatystów. Nowa polityka gospodarcza B-a zapewniła Niemcom niebywały rozkwit gospodarczy na cale pokolenie, aż do wybuchu wielkiej wojny. Z opozycją rozprawiał się zawsze z jak największą bezwzględnością, piętnując wszystkich, którzy mu się przeciwstawiali, jednostki czy całe partje, najcięższym zarzutem: an ty pań st wowości. Wynikiem tej metody zwalczania wszelkiej opozycji, stosowanej przedewszystkiem wobec katolickiego centrum i socjalistów, było wielkie zaognienie stosunków wewnętrznych i rozdwojenie narodu. Ten, co zjednoczył państwo, rozbił naród na grupy, pomiędzy któremi ziała przepaść nieprzebyta. Stąd rychłe w narodzie niezadowolenie z nowego państwa, zwane po niemiecku „Reichsverdrossenheit“.

Ostrze agitacji socjalistycznej usiłował B. stępić ustawami o ubezpieczeniach społecznych, a mianowicie o ubezpieczeniu na wypadek choroby w r. 1883, od wypadków nieszczęśliwych (1884) i o rentach inwalidzkich i na starość 1889 r.

Celem utrwalenia zdobyczy trzech zwycięskich wojen B., cierpiący na „cauchemar des coalitions“ antyniemieckich, obawiający się przedewszystkiem wojny na dwa fronty, z Francją i Rosją, stworzy! sojusz z Au-strją i Włochami a nadto, w tajemnicy przed sprzymierzoną Austrją, zawarł traktat reasekuracyjny z największym jej wrogiem, Rosją. Polityka ta, unikająca zatargu z Anglją, sięgająca wskutek tego nadzwyczaj ostrożnie po kolonje zamorskie, nie przeciwstawiająca się natomiast ekspansji kolonjalnej Francji, zapewniła Rzeszy po-zycję dominującą w Europie. — Naczelny nakaz jego polityki zagranicznej: niezrywa-nia „drutu do Petersburga", wpłyną! także decydująco na jego politykę antypolską. Będąc posłem w Petersburgu pozostawał wprawdzie głuchym na skargi Gorczakowa, że z trzech mocarstw, które podzieliły Polskę, Rosja sama musi wobec całej Europy dźwigać odium uciskania Polaków, lecz gdy wybuchło powstanie styczniowe, zawarł niezwłocznie konwencję z Rosją przeciw Polakom. We wspomnieniach swoich B. pisze, że nawet Kulturkampf był podyktowany chęcią unieszkodliwienia przede-wszystkiein Polaków, mających właśnie w Kościele katolickim najsilniejsze oparcie, nie zaś jakiemiś uprzedzeniami wyzna-niowemi, które w rzeczywistości jednak u niego istniały. Przewidywał on trafnie, że Polska kiedyś powstanie jako niepodległe państwo i że z konieczności będzie musiała sięgnąć po ziemie polskie, podległe berłu pruskiemu, przedewszystkiem zaś po dostęp do morza. Celem jego polityki antypolskiej było więc takie uszczuplenie polskiego stanu posiadania w Poznańskiem i na Pomorzu, aby ziemie te nigdy już nie mogły być przedmiotem rewindykacji ze strony przyszłego państwa polskiego. Stąd osławione rugi pruskie z r. 1885 a wreszcie ustanowienie komisji kolonizacyjnej w roku następnym.

Pod nowym cesarzem, Wilhelmem II, B. rządził Rzeszą i Prusami jeszcze przez dwa lata, do r. 1890. Do rozłamu pomiędzy cesarzem a kanclerzem doszło spowodu ustawy wyjątkowej, skierowanej przeciw socjalistom. Umarł w r. 1898 w Friedrichs-ruh pod Hamburgiem.

Literatura: AUgcmeins Deutsche Biographib, tom 46 i osobno, przez Maxa Lema- w wyd. IV r. 1913. — Bismarck: Dte gesammslten Werku. (Friedrichtruher Ausgabe). 1924 i n„

13    tomów. — Dis polilischen Baton des First en Bismarck-Histor.-krit. Geaamtausgabe, herausg. von H. Koki 1892—1905,

14    tomów. — O. r. Bismarck; Gedanken md Erinnerun-

Andrzej Wojtkowski.

Biuro Międzynarodowe Miar i Wag.

Międzynarodowa Konferencja Metryczna, złożona z przedstawicieli 17 państw, a wśród nich pewnej liczby krajów, posiadających już system metryczny, zebrała się w Paryżu w maju 1875 r. Wynikiem jej obrad było zawarcie z dn. 20. V. 1875 Konwencji t. zw. Metrycznej i utworzenie oraz utrzymanie na wspólny koszt stron, biorących udział w układzie, Biura Międzynarodowego Miar i Wag (Bureau International des Poids et Mesures), jako stałej instytucji naukowej, z siedzibą w Paryżu.