Magazyn6
6201

554

BUDŻET

Rządu do uskuteczniania wydatków,

0    którem była już mowa, przepisy, pozostające w związku z wykonaniem budżetu. Należą tu przepisy o miesięcznem otwieraniu kredytów, o prawie przenoszenia kredytów oraz o prawie ich powiększania w planach finansowo gospodarczych przedsiębiorstw, zakładów, monopolów oraz funduszów państwowych tudzież przepisy, przewidujące możność zużycia pewnych kredytów także po upływie okresu budżetowego. Wydatki i dochody zgrupowane są w budżecie dla jasności i przejrzystości według pewnego planu, inaczej bowiem zorjentowa-nie się w cyfrach, nagromadzonych w budżecie, przeprowadzenie analizy dochodów

1    wydatków oraz ocena gospodarki państwowej byłyby niezmiernie utrudnione. Sposób ugrupowania wydatków i dochodów według pewnych kry ter j ów nazywamy schematem budżetowym. O tern, jaki ma być schemat preliminarza budżetowego decyduje Minister Skarbu, który jest jego redaktorem. Układ preliminarza budżetowego przesądza układ samego budżetu, ponieważ ten ostatni opiera się w swej budowie w zasadzie na schemacie preliminarza.

Zestawienie wydatków i dochodów może nastąpić albo odpowiednio do podziału władz centralnych, albo też według ich rodzaju, przyczem w tym ostatnim wypadku przyjmuje się jako kryterja cel, jakiemu pewne wydatki i dochody mają służyć, ich charakter ekonomiczny i t. p. albo wreszcie i według podziału władz i według rodzajów wydatków i dochodów. Pierwszy z tych systemów nazywamy ministerjal-nym, drugi rzeczowym, trzeci zaś mieszanym. Istnieje jeszcze system terytorjalny ugrupowania wydatków i dochodów, który polega na tem, że poszczególne prowincje, stanowiące samodzielne jednostki administracyjne, ujęte są w oddzielne grupy w budżecie. U nas nie ma ten system praktycznego znaczenia.

Preliminarze budżetowe, a wślad za niemi budżety, dzielą się obecnie u nas na cztery grupy: grupę A, obejmującą zestawienia wydatków i dochodów administracji, grupę B, obejmującą plany finansowo-gospodarcze przedsiębiorstw i zakładów państwowych, grupę C, obejmującą plany monopolów i grupę D, obejmującą plany funduszów. Podział na cztery grupy wprowadzony został dopiero do budżetu na rok ¹933/34'> przedtem nie było w budżecie grupy D. W obrębie każdej grupy przeprowadzony jest podział na części, przyczem podział ten przeprowadzony jest zasadniczo według systemu ministerjalnego zarówno co do wydatków jak i dochodów. Od tej zasady odstąpiono na rzecz systemu rzeczowego jedynie w grupie „Administracja"

0    tyle, że wydatki i dochody, związane z emeryturami i zaopatrzeniami, wydatki na renty inwalidzkie oraz wydatki na dług. państwowe wydzielono w trzy odrębne części. Części mamy w naszym budżecie 19, w tem 16 obejmujących wydatki i dochody władz naczelnych (Prezydent Rzeczypospolitej, Sejm, Senat, Kontrola Państwowa, Prezydjum Rady Ministrów oraz ti Ministerstw) zaś 3 części, obejmujące dochody 1 wydatki emerytur, wydatki na renty inwalidzkie i pensje oraz wydatki na długi państwowe. Podział na części odnosi się do wszystkich grup budżetu, przyczem przedsiębiorstwa i zakłady tudzież fundusze włączone są do części, obejmujących te Ministerstwa, z których działalnością związane są odnośne przedsiębiorstwa, zakłady

1    fundusze. Monopole włączone są do części 8-ej, obejmującej Ministerstwo Skarbu. W każdej części preliminarza zgrupowane są najpierw dochody i wydatki zwyczajne, a po nich dochody i wydatki nadzwyczajne. Dochody nadzwyczajne obejmują dochody ze sprzedaży i likwidacji majątku państwowego, należności z umów międzynarodowych, daninę majątkową, 10% i 15% nadzwyczajny dodatek do podatków i opłat stemplowych oraz daninę lasową. Do wydatków nadzwyczajnych są zaliczane wydatki inwestycyjne t. j. wkłady, mające dawać trwały dochód, wydatki na nowe większe budowle, na kupno nieruchomości oraz wydatki, spowodowane klęskami elementarnemi. W obrębie każdej części budżetu wydatki i dochody, związane z pewnym działem administracji, zgrupowane są w działach, w niektórych zaś częściach istnieją w obrębie działów rozdziały; działy i rozdziały podzielone są na p a r a g r a f y, na których kończy się podział wydatków i dochodów zarówno w preliminarzu jak i w budżecie. Ze względu na różne traktowanie wydatków w ustawach skarbowych przy przenoszeniu kredytów, ma znaczenie przy wykonywaniu budżetu ich podział w obrębie poszczególnych działów względnie rozdziałów grupy „Administracja" na wydatki osobo-