Magazyn60001

396

KOSKOWSKI BOLESŁAW

„Kurjera Warszawskiego", na którem pozostaje aż do śmierci dn. 23. I. 1938.

Poza działalnością publicystyczną, B. K. brał czynny udział w polityce, jako senator w kadencji 1922—1927, w życiu społecz-nem, jako prezes Związku Dziennikarzy R. P., i naukowem, jako profesor Szkoły Nauk Politycznych, oraz autor prac z zakresu polityki i socjologji.

Działalność publicystyczna B. K., obejmująca wszystkie nieledwie dziedziny życia politycznego w ciągu lat blisko czterdziestu, może być podzielona na trzy okresy.

Pierwszy, gdy pod uciążliwą presją władz rosyjskich w b. Królestwie, B. K. poświęcał najwięcej uwagi podtrzymywaniu jednolitości ideowej i rozwojowej społeczeństwa, podzielonego granicami państw zaborczych. Myśl jego zwracała się wówczas, z natury rzeczy, do spraw i zagadnień najbliższych. Nie spuszczając z oczu układu stosunków międzynarodowych, od których oczekiwał korzystnej zmiany w sytuacji Narodu Polskiego, w poglądach na zagadnienia naszego życia wewnętrznego zbliżony był do narodowej demokracji, z którą łączyły go wspólne zapatrywania na konieczność organicznego wzmocnienia społeczeństwa przez pracę u podstaw. To też wszystko, co dotyczyło pierwszeństwa oświaty, rozwoju gospodarczego i organizacji społecznej, w najszerszem znaczeniu tego słowa, znajdowało w nim głęboko przekonanego poplecznika i pełnego temperamentu obrońcę.

Drugi okres działalności publicystycznej B. K. przypada na czas wielkiej wojny. Cele, jakie sobie wówczas B. K. najwidoczniej w pracy zakreślił, przesunęły się diametralnie. Stał się on wtedy prawie wyłącznie rzecznikiem dojrzale wytkniętej linji polityki zewnętrznej Narodu, żyjącego pod okupacją wojsk niemiecko - austrjackich. B. K., rozumiejąc, że od postawy opinji publicznej zależeć będzie los Narodu, i że opinja ta wymaga codziennego kierownictwa, nie pozwala namówić się do opuszczenia kraju wobec inwazji niemieckiej, pomimo tego, że większość jego przyjaciół politycznych udaje się na emigrację. Narażając się poważnie, jako czołowy przeciwnik „orjentacji centralnej", B. K. prowadzi w wyjątkowo ciężkich warunkach, pod cenzurą wojenną, nieustępliwą walkę przeciw politycznemu porozumieniu z Niemcami. Jest w dużym stopniu zasługą B. K., że opinja publiczna w Polsce wytrwała na stanowisku opornem wobec nęcących pozorów niemieckich zabiegów, zmierzających do włączenia Polski w orbitę wpływów mocarstw centralnych.

Trzeci okres działalności B. K. rozwijał się w Polsce Odrodzonej.

Posiadając głębokie i wielostronne przygotowanie naukowe, B. K. uważany był wówczas już powszechnie za autorytet w zakresie spraw ustrojowych i polityki zagranicznej. Wystąpienia jego, związane zarówno z pracami nad konstytucją 1921 r., jak i nad jej rewizją w 1935 r., nacechowane były właściwym mu umiarem. Wierny poglądom całego życia, był rzecznikiem ustroju demokratyczno-parlamentar-nego, który uważał za najtrwalszą i najbardziej zrównoważoną podstawę siły Państwa. Zwalczał zarówno nadmierny liberalizm, jak i totalistyczne zakusy, poszukując syntezy, opartej na wierze w zdrowy instynkt narodu, dojrzałego do całkowitej samodzielności.

W dziedzinie polityki zagranicznej pozostał zawsze wierny swej zasadniczej koncepcji oparcia naszego stanowiska w Europie na systemie traktatów pokojowych, zawartych po wielkiej wojnie. Systemu tego z całą siłą konsekwentnie bronił, uważając za najgroźtiiejszego Polski przeciwnika — Niemcy, które pragnął utrzymać w ryzach zobowiązań wersalskich. Dlatego przeciwstawiał się nawet drugorzędnym odstępstwom od litery i ducha istniejących traktatów.

Obdarzony niepospolitą jasnością i precyzją myśli, spokojem ducha, wytrawnością sądu i talentem pisarskim, które mu wśród publicystów powojennej doby zapewniły miejsce czołowe, B. K. odegrał w polskiem życiu politycznem ogromną rolę: był przez lat zgórą trzydzieści uznanym kierownikiem i rzecznikiem umiarkowanej opinji publicznej.

Ważniejsze prace: Odrodzenie Śląska (pod pseudonimem B. K. Swida). Cieszyn 1894. — Finlandja. Warszawa 1899. — Wy-chodźtwo zarobkowe włościan w Królestwie Polskiem. Warszawa 1901. — Reforma gruntowa. Warszawa 1905. — Chwila obecna w Królestwie (wydawnictwo tajne pod pseudonimem Parvus). Warszawa 1905. — Jak wychować demokrację? Warszawa 1906. — Niebezpieczeństwo niemieckie. Warszawa 1907. — La question agraire au Royaume de Pologne. Paris 1911. —