Magazyn60101

397

KOSKOWSKI BOLESŁAW — KOSTANECKI ANTONI

Ostatni rozbiór Turcji. Warszawa 1915. — Chcecie rozwoju czy przewrotu? Warszawa 1929. — Wczorajsi. Warszawa 1934.

Stanisław Zalewski.

Kossuth Lńjos.

K. urodził się dn. 19. IX. 1802 r. w Mo-nok w komitacie Zemplen. Studja prawne odbył w Sarospatak, poczem pracował jako adwokat. W latach 1825—1827 r., oraz 1832—1836 zasiadał w sejmie, bez prawa głosu, w charakterze pełnomocnika nieobecnego magnata jako ablegałus absentium. W czasie obrad sejmu rozpoczął wydawanie biuletynu sprawozdawczego „Orszag-gyiilesi Tudósitasok" (Wiadomości sejmowe), gdzie barwnym językiem i w stylu gwałtownym zwracał uwagę na wystąpienia liberalne, czem walnie przyczynił się do szerzenia idei reform. Gdy następnie po rozwiązaniu sejmu K. zaczął wydawać nowy biuletyn „Tórvenyhatósagi Tudósitasok", ogłaszając w nim sprawozdania z życia politycznego komitatów, został aresztowany i skazany na 4 lata więzienia. Czas spędzony w więzieniu zużył na pogłębienie wiedzy politycznej, na rozległe studja z dziedziny doktryn politycznych i ustrojowych. Uwolniony na skutek amnestji w 1840, powrócił natychmiast do czynnego życia politycznego, jako redaktor dziennika „Pesti Hirlap". W krótkim czasie pozyskał sobie wielki rozgłos i decydujący wpływ na ustrój i poglądy ogromnej większości społeczeństwa węgierskiego, propagując reformy, których celem było przetworzenie Węgier na państwo i społeczeństwo nowożytne. Co do istoty sprawy K. zgadzał się zupełnie z najwybitniejszym swym przeciwnikiem hr. Stefanem Szechenyi’m, którego nazywał „największym Węgrem"; różni! się z nim jedynie w poglądach na taktykę. Gdy Szechenyi był zwolennikiem ostrożnego ewolucjoni-zmu, K. głosił poglądy radykalne.

Dn. 18. X. 1847 ^r- został K. obrany posłem do sejmu z komitatu Pest. Dn. 17. III. 1848 r. został K. ministrem finansów w pierwszym gabinecie węgierskim prezy-dowanym przez hr. Batthyany’ego. Gdy wszakże rósł z jednej strony ruch radykalny w kraju, a z drugiej na dworze przeważać zaczęły zdecydowanie tendencje konserwatywne i antywęgierskie, gabinet Batthy-any’ego ustąpił, a utworzony został Komitet Obrony Krajowej, na którego czele stanął dn. 22. IX. 1849 r. K. Komitet zajął się energicznie organizacją obrony kraju w przewidywaniu zbrojnego starcia z Au-strją. Po proklamacji cesarskiej z dn. 4. III. 1849 r., wprowadzającej ustrój centralistyczny, K. przeprowadził dn. 14. IV. uchwałę sejmu, pozbawiającą Habsburgów praw do tronu węgierskiego, a sam stanął na czele państwa jako gubernator (korma-nyzó). Najsilniej ze strony węgierskiej przyczynił się K. do utworzenia legjonu polskiego na Węgrzech i zużytkowania oficerów polskich w armji węgierskiej. W marcu 1849 mówił: „wolność Węgier będzie wiecznie pod znakiem zapytania, jak długo Polska nie zostanie wolna".

Na skutek niepowodzeń wojskowych węgierskich K. złożył dyktaturę w ręce Gór-gey’a 11. VIII. i udał się do Turcji, gdzie pozostawał do 1851 r., poczem wyjechał na wschód do Anglji i St. Zjednoczonych, a wreszcie osiedlił się w Turynie. W 1859 r. podczas wojny francusko-austrjackiej usiłował wzniecić powstanie na Węgrzech, w 1863 r. zajął się dostarczaniem broni dla powstańców polskich. K. nie zmienił do końca życia swej nieugiętej postawy opozycyjnej i mimo amnestji nie chciał powrócić do kraju. Zmarł w Turynie dn. 29. III. 1894 r. Pisma K. wydane zostały po węgiersku w Budapeszcie w latach 1880—1911 Niepełne wydanie niemieckie: Meine Schriften. Preszburg 1880.

Drugi syn K., Franciszek, urodzony w Peszcie dn. 16. XI. 1841 r. powrócił po śmierci ojca do kraju i od 1895 r. był przywódcą „stronnictwa niezawisłości 1848 r.“. W latach 1906—1909 był ministrem handlu. Zmarł dn. 25. V. 1914 r.

Literatura: Dirćky: Węgrzy a Polacy w XIX stuleciu. Warszawa

1919.    — Feldman: Sprawa polska w roku 1848. Kraków 1933.— Rusajan: Polacy t sprawa polska na Węgrzech w latach 1848— 1849. Warszawa 1936. — Szekjłh Hórom nemzcdćk. Budapest

1920.    — Viazotha: Les polemiąues entre le comte Etimne Szechenyi et Louis Kossuth dans les livres et les joumaux. Budapest 1928—30.

J- Pajcwski.

Kostanecki Antoni.

K., ekonomista polski, urodził się 9. I. 1866 w Myszakowie. Studja wyższe odbywał na uniwersytecie berlińskim, gdzie uzyskał w 1889 doktorat filozofji. Przez jakiś czas pracował w przemyśle fabrycznym i w bankowości.

W 1901 r. został powołany na katedrę ekonomj i politycznej na uniwersytecie we