Magazyn6
0501

397

BELGJA

regjon kraju (prowincja Luksemburgu Belg.), stanowią lesiste Ardeny przeważnie złożone z twardych starych piaskowców i łupków, słabo zaludnione (50 mieszk. na km²). Od północnego zachodu przylega do nich kraina wapiennych, rolniczych płasko-wyżów Condroz i Sambre-et-Meuse (prowincje Namur i Liege), przecięta wielkiemi dolinami Mozy i jej dopływu Sambry. Doliny te, dzięki występującym tu złożom węgla, stanowią jedno wielkie mrowisko ludzkie (320 mieszk. na km^L). Głównemi ośrodkami przemysłu są tu: Leodjum (Liege) na zgięciu doliny Mozy, Charleroi nad Sambrą, oraz Mons na północno-zachodnim skraju wyżyn. Całość zagłębia węglowego, ciągnącego się przez te ośrodki, długa jest na 170 km i zajmuje 1 380 km² powierzchni. Metalurgja żelazna okolic Liege i Charleroi używa rudy importowanej, głównie z Lotaryngji i z Luksemburgu. Natomiast na rudach miejscowych oparta jest irrtalur-gja cynkowa okolicy Liege. Z metalurgią związany jest przemysł maszynowy (lokomotywy, wagony) i fabryki broni (w Liege). Poza tern istnieje tu przemysł elektrotechniczny, ceramiczny, tkacki (sukiennic-two Verviers), liczne huty szklane, wreszcie znaczna ilość cukrowni. Tym ostatnim dostarczają buraków żyzne glinkowate gleby pobliskich równin B. centralnej (prowincje Hainaut i Brabantu). Produkcja intensywnego rolnictwa tej krainy nietylko zaspakaja znaczną część potrzeb samej B., ale produkuje nawet na eksport (cukier do Anglji). W okolicy Brukseli kwitnie też ogrodnictwo (winogrona inspektowe) i mleczarstwo. Gęstość zaludnienia wiejskiego osiąga tu zadziwiająco wysokie cyfry, do 200 i nawet 300 mieszk. na km². Wieniec starych, zamożnych miast handlowych otacza stolicę kraju Brukselę (Bruxelles, po flamandzku Brussel).

Zachodnią część B. północnej czyli dolnej zajmuje Flandija, złożona w znacznej części z uratowanych od zalewu morskiego żyznych mulistych nizin, poza tem piaszczysta, sztucznie użyźniana, poprzecinana drobnemi lasami oraz częściowo ogrodami. Dość szeroki pas wydm piaszczystych ciągnie się wzdłuż wybrzeża morskiego. Gęstość zaludnienia Flandrji jest, dzięki wielkiej pracowitości tamtejszych rolników, prawie że niemniej sza niż B. środkowej. Miasta stanowią ośrodki przemysłu tkackiego, zużytkowująoego obficie uprawiany tu len; głównem skupieniem jest tu Gandawa (Gand, po flamandzku Gent). Prócz tkanin lnianych wyrabiane są też i bawełniane, pozatem istnieją tu tkalnie konopi, fabryki lin, dywanów, sztucznego jedwabiu. Ostenda, nad samem morzem, i Bruges (flam. Brugge), połączone z niem głębokim kanałem, są pultami wywcżąceini miejscowe produkty. Flandrja tworzy dwie prowincje, których stolicami są Bruges i Gandawa. Antwerpja (Anvers, flam. Antwerp), w głębi rozszerzonego przez przypływy morskie ujścia Skaldy (Escaut, flam. Schel-de), jest stolicą osobnej prowincji, oraz wielkim światowym portem, centralizującym nietylko handel zamorski prawie całej B., ale posiadającym znaczne dalsze zaplecze, obejmujące głównie terytorja zachód nich Niemiec. Niedogodną dla portu okolicznością jest to, że oba brzegi ujścia Skaldy są w ręku Holandji, od której dobrej woli uzależniona jest możność żeglugi. Na wschód od Antwerpji ciągnie się aż do granicznej Mozy nizina zwana Campine, po flamandzku Kempenland, podobna z cha rakteru do Flandrji; tworzy ona prowincję Limburgu. Gleby tu mało urodzajne, znaczne przestrzenie zajmują wrzosowiskowe pustkowia oraz lasy sosnowe. Jednak i tutaj pracowita intensyfikacja rolnictwa oraz niedawno odkryte złoża węgla umożliwiły dość znaczne (do 150 m na km²) zagęszczenie ludności.

2. Klimat, rolnictwo, hodowla, przemysł.

Klimat B., podobnie jak w sąsiedniej Holandji, wsch. Anglji, półn. Francji i Nadrenji, odznacza się umiarkowanie ciepłem latem i — z wyiątkiem chłodniejszych, bardziej kontynentalnych Ardenów — dość łagodną zimą: średnia temperatura lipca wynosi tu + 18⁰, stycznia + 2°. Najwięcej deszczów spada w jesieni. W lasach na północy przeważa sosna, na południu — drzewa liściaste. Ze zbóż w B. średkow j uprawiają głównie pszenicę, we Flandri 1 żyto, w Ardenach — owies. Zbiór pszenicy w 1931 wyniósł 3760 tys. q, żyta 5203 tys., owsa 7 023 tys., kartofli 35 769 tys., buraków 14655 tys. Powiei zch.iia pól uprawnych stanowi 40,5% powierzchni całego kraju, łąk i pastwisk 17,5, lasów i nieużytków razem wziętych 42%. Ilość koni w kraju wynosi 250 tys., bydła rogatego 1 767 tys., świń 1 235 tys. — Własność roi-