Magazyn6
1301

405

BELGJA

mancizkich, francuski w walońskich, a oba języki w wyższych instytucjach centralnych, (uniwersytet katolicki w Lowanjum jest dwujęzyczny).

3. Polityka zagraniczna Belgji i wojna 1914—-1918. Fałszywe jak się okazało, poczucie bezpieczeństwa, opartego na gwarancji neutralności, spowodowało, że uwaga społeczeństwa była skierowana wyłącznie na zagadnienia wewnętrzne, a zainteresowanie dla polityki zagranicznej było ograniczone do spraw natury ekonomicznej, związanych z zasadą wolnego handlu, jako nieodzownego warunku rozwoju Belgji; zawdzięczała ona również wpływom i autorytetowi swoich monarchów, że wypadki okresu od 1830 dc 1914 r._f które ogarniały sąsiednie mocarstwa, nie odbiły się na jej losach. Rola więc ministrów spraw zagranicznych polegała tylko na skrupulatnem przestrzeganiu neutralności.

Dopiero brutalne ultimatum niemieckie z 2 sierpnia 1914 r. dowiodło, że gwarancje obce, bez własnej siły, są zawodne. Tem większą była chwała Belgów, że w tej historycznej chwili, na apel króla Alberta I, nie wahali się odrzucić pokusy tolerowania niemieckiego napadu na Francję przez swoje terytorjum i woleli z bronią w ręku stanąć w obronie honoru i niepodległości ojczyzny. To męskie postanowienie całego narodu poświęcenia życia i dobrobytu w obronie pra-wa i przyjętych zobowiązań było nietylko bohaterstwem wobec przygniatającej przewagi militarnej Niemiec, ale było też mądrym czynem politycznym, dało bowiem czas Francji do zorganizowania obrony, umożliwiło zwycięstwo nad Marną, wywołało wystąpienie Anglji i w ostatecznym rezultacie spowodowało zwycięstwo nad Niemcami. Prócz chwały przyniosło więc pozytywne korzyści dla państwa, które stanęło pierwsze w obronie prawnego porządku i zobowiązań międzynarodowych.

Na skutek odrzucenia ultimatum niemieckiego nastąpiła bohaterska obrona przed nacierającem prawem skrzydłem armji niemieckiej. Po zdobyciu przez Niemców for-tyfikacyj Leodjum i Antwerpji armja belgijska wycofała się w porządku nad Izerę, broniąc tam do końca wojny tego małego skrawka ojczyzny, gdzie pod wodzą swego bohaterskiego króla, jako równorzędna i samodzielna jednostka wojsk sprzymierzonych, stwierdzała niepodległość okupowanej Belgji, biorąc czynny udział w walkach na odcinku północnym we wspólnym froncie od Szwajcarji do morza. Przez cały ten okres działań wojennych rząd belgijski osiadł w Hawrze, gdy tymczasem w okupow anej ojczyźnie, pomimo barbarzyńskich represyj (spalenie Lowanjum, egzekucje cywilnej ludności, deportacje do Niemiec) całe społeczeństwo z niespożytą energją trwało w biernym oporze, moralnie poparte przykładem kardynała Mercier, arcybiskupa Malines, który słowem i czynem zachęcał do wytrwania i niepoddawama się bezprawnym zarządzeniom wroga. Tak samo burmistrz Brukseli Adolf Max świecił przykładem nieustraszonego oporu, aż został uwięziony i wywieziony do Niemiec. W tym kolektywnym oporze całego narodu tak przeciwko próbom wciągnięcia Belgji w orbitę Niemiec, jak i przeciwko wykorzystaniu zasobów kraju skuteczną pomocą była mocna organizacja komunalna, przy której pomocy stworzony dla ratowania kraju od głodu Komitet Pomocy 1 Żywności (Solvay — Francąui) zdołał zabezpieczyć pomoc żywnościową dla okupowanego kraju pod kontrolą amerykańsko-hiszpańską (Hoover), a następnie holendersko-hiszpańską.

Armja belgijska zreorganizowana w 1917 r. wzięła czynny udział w ogólnej ofensywie wojsk sprzymierzonych i 14 października 1918 r. przełamane zostały pozycje niemieckie nad Izerą, poczem odebrane Bruges i Ostenda; zawieszenie broni 11. XI. 1918 zastało wojska belgijskie pod Gandawą, a z końcem miesiąca ostatni żołnierze niemieccy opuścili Belgję wyzwoloną od wroga.

Podczas konferencji pokojowej w Paryżu delegacja belgijska nie brała wprawdzie udziału w decydujących naradach wielkich mocarstw, niemniej współpracowała w ustaleniu statutu Ligi Narodów (Hymans, minister spraw zagranicznych) i międzynarodowej Izby Pracy (Vandervelde, minister sprawiedliwości). Traktat Wersalski (28 czerwca 1919 r.) przyznał Belgji okręgi Eupen i Malmedy, zwolnił Belgję od zobowiązania neutralności i przyznał jej prawo pierwszeństwa do odszkodowań, umarzając przytem długi wojenne wobec sprzymierzeńców, z wyjątkiem należności amerykańskich. Belgja zwolniona z więzów neutralności, która się okazała tak zawodną, zawarła przymierze obronne z Francją, wzięła udział w szeregu okupacyj nadreńskich (1920—1925). Na skutek jednak paktu reńskiego, zawartego w Locarno (1925)