Magazyn6
2301

119

KELLOGGA PAKT

francuskie i dołączył do noty projekt traktatu generalnego przeciwwojennego, nie uzgodniwszy jednak jego treści z rządem francuskim. Wobec tego Francja przesłała państwom zainteresowanym 20. IV. 1928 r. swój własny projekt, w którym swoje zastrzeżenia interpretacyjne włączyła do tekstu, jako oddzielne artykuły. Rząd waszyngtoński notą z 31. V. 1928 r. odrzucił kontr-projekt francuski, wobec czego Francja, która w ciągu tych rokowań zajmowała stale pozycję obronną, ustąpiła mu ponownie w nocie z 3. VI. 1928 r. — Wobec uzgodnienia poglądów, rząd amerykański wysłał 23. VI. 1928 r. notę identyczną okólną do Francji, W. Brytanji (wraz z dominjonami, Irlan-dją i Indjcimi), Włoch, Japonji i Niemiec oraz do Polski i Czechosłowacji, jako sygnatarjuszek umów lokarneńskich. Do noty dołączono projekt traktatu, który, po przyjęciu go przez powyższe państwa, został podpisany, jako tekst ostateczny, w Paryżu 27. VIII. 1928 r.

2. Konstrukcja prawna paktu Kellogga. Pakt Kellogga został podpisany przez piętnaście państw. Po złożeniu wszystkich dokumentów ratyfikacyjnych powstał związek polityczny, mający na celu wzajemną gwarancję, że w łonie związku wojna, jako narzędzie polityki narodowej, nie będzie nigdy stosowana. — Należy zbadać, które akty międzynarodowe są źródłem norm konstytucyjnych tego związku. Źródłem ta-kiem jest przedewszystkiem traktat paryski. Chociaż najważniejszy, nie jest to jednak jedyny tytuł prawny, na którym opiera się statut związku. Dochodzi do niego jako część integralna wstęp, umieszczony przed komparycją, oraz wspomniana wyżej identyczna nota z 23. VI. 1928 r. — Sam traktat jest dokumentem bardzo krótkim; zawiera trzy artykuły i postanowienia końcowe. Artykuł pierwszy jest przedewszystkiem uroczystą deklaracją państw podpisujących, że potępiają wojnę, jako sposób załatwiania sporów międzynarodowych; po-wtóre zawiera on zobowiązanie tych państw do nieużywania, w swych wzajemnych stosunkach, wojny, jako narzędzia polityki narodowej. To pojęcie polityki narodowej, jako podstawowe w pakcie Kellogga, wymaga zatem dokładniejszego sprecyzowania. Wyjaśnienie to dał Briand w swej nocie z 30. III. 1928 r. Ma to być sposób działania ich polityki osobistej (per-sontielle), prowadzonej z własnej inicjatywy (spontanće) i niezależnej (indepen-dante), i nie będącej skutkiem postanowień jakiegoś traktatu dwustronnego lub wielostronnego. Tę samą myśl wyraził cokolwiek odmiennie Rene Thery w swej pracy „La Notion d’Agression en Droit international" (Paris, 1937), mówiąc, że oznacza to zakaz prywatnego stosowania wojny (Usage prive de la guerre). Nie będzie zatem narzędziem polityki narodowej wojna podjęta na skutek zaszłego casus foederis, ani też wojna prowadzona przez członków Ligi Narodów zgodnie z przepisami Paktu Ligi; — np. wojny przewidziane w artykułach 10, 15 p. 7 i 16. — Wyrzekając się wojny, muszą sygnatarjusze paktu Kellogga mieć do dyspozycji inne sposoby załatwienia ewentualnych zatargów. Dlatego też znajdujemy w pakcie Kellogga art. II, w którym Strony oświadczają, że wszelkie spory należy rozstrzygać na drodze pokojowej. W wykonaniu tego artykułu powinny one były, po uprawomocnieniu się paktu, zorganizować we wzajemnych stosunkach arbitraż obowiązkowy, w najszerszem znaczeniu tego terminu, obejmującem koncylja-cję, arbitraż właściwy, postępowanie polubowne lub postępowanie sądowe. — Art. III przewidywał ratyfikację solidarną, to znaczy, że traktat miał wejść w życie dopiero wtedy, gdy wszyscy sygnatarjusze pierwotni złożą swoje dokumenty ratyfikacyjne w Washingtonie. Stało się to 24. VII. 1929 r. — Dopiero po tej dacie inne państwa „zaproszone" mogły były zgłaszać swe akcesy. M. in. Polska zgłosiła w dn. 11. IX. 1929 r. przystąpienie terytorjum Wolnego Miasta Gdańska.

Powyższe trzy artykuły są poprzedzone wstępem. Zawiera on cztery oświadczenia: 1) o konieczności wyrzeczenia się wojny, jako narzędzia polityki narodowej; 2) o konieczności załatwiania sporów międzynarodowych sposobami pokojowemi; 3) że państwo, nie stosujące się do tych zasad, będzie pozbawione korzyści, wypływających z traktatu; 4) że traktat ma mieć charakter uniwersalny. — Punkty 1) i 2) zostały rozwinięte szczegółowo w art. I i II paktu; punkt 4) został zrealizowany przez przystąpienie do paktu Kellogga prawie wszystkich państw cywilizowanych; najważniejszy jest punkt 3), który zawiera sankcję negatywną, polegającą na tern, że w stosunku do państwa, które złamało pakt Kellogga, inne odzyskują swobodę ruchów i mogą