Magazyn6
2501

121

KELLOGGA PAKT — KEMMERER EDWIN WALTER

biać. Wszelkie zatem postanowienia paktu regjonalnego, któreby, w porównaniu z paktem głównym, ułatwiały wojnę, są niedopuszczalne. Nie mogą one poza tern w ni-czem dotykać praw i obowiązków innych członków paktu głównego, nie należących do związku ściślejszego. — Warunkom tym odpowiadał w zupełności t. zw. protokół Litwinowa, t. j. umowa, którą, na skutek inicjatywy rządu sowieckiego, zawarły państwa, graniczące ze Związkiem Sowieckim oraz ten Związek 9. II. 1929 r. Celem tej inicjatywy było natychmiastowe wprowadzenie w życie we wzajemnych stosunkach między temi państwami postanowień paktu Kellogga jeszcze przed jego uprawomocnieniem się. To też protokół Litwinowa powtarza dosłownie treść paktu Kellogga, ale bez noty interpretacyjnej. Należy zatem uważać go za umowę niezależną od paktu Kellogga, która pozostałaby w mocy w stosunku do sygnatarjuszy nawet, gdyby sam pakt Kellogga z jakichbądź powodów przestał obowiązywać in generali.

Za dopełnienie i udoskonalenie paktu Kellogga należy uważać traktat przeciw-wojenny o nieagresji i koncyljacji, zwany potocznie paktem Saavedra-Lamas, podpisany w Rio de Janeiro 10. X. 1933 r.; jest on dostępny dla akcesu wszystkich państw.

3. Ocena krytyczna paktu Kellogga. Pakt paryski spotkał się w opinji naukowej świata z oceną raczej sceptyczną. Dowodzono, że ma on znaczenie jedynie deklaratoryjne, że jest frazeologją pacyfistyczną bez żadnej treści realnej i bez żadnej egzekutywy. — Zestawia się go z nieratyfikowanym protokółem genewskim z 1924 r. i wykazuje, że ten ostatni posiada niezaprzeczoną wyższość. — Jeżeli będziemy patrzyli na pakt Kellogga pod kątem widzenia ściśle prawniczym, to niewątpliwie musimy uznać, że wnosi on do współżycia międzynarodowego niewiele co więcej, niż obietnicę nieprowa-dzenia „guerres de magnificence", jakby się wyrazili pisarze XVIII wieku. Jeżeli jednak spojrzymy na ten traktat z punktu widzenia politycznego, jeżeli zwłaszcza weźmiemy pod uwagę wielką rolę, jaką w święcie zachodnim odgrywa opinja publiczna, to musimy uznać, że pakt Kellogga wzmacnia jednak gwarancje utrzymania pokoju światowego. Oczywiście wpływ jego, jak wykazały dwie ostatnie wojny pozaeuropejskie, włosko-abisyńska i chińsko-japońska, jest ograniczony i kończy się tam, gdzie ustaje oddziaływanie na wypadki opinji publicznej.

Ta dwoistość w ocenie paktu Kellogga i protokółu genewskiego ma swe źródło w genezie tych dwóch aktów. Protokół genewski był dziełem prawników; podawał on doskonałą konstrukcję wzajemnych gwaran cyj i sankcyj, przewidział wszelkie możliwości; zapomniał tylko, że współczesne życie międzynarodowe stoi jeszcze na zbyt prymitywnym stopniu rozwoju i nie wytrzymuje koncepcyj, dostosowanych do bardziej zaawansowanych stanów cywilizacji. Dlatego też nie wyszedł on ze sfery projektów. Pakt Kellogga natomiast jest dziełem polityków anglosaskich; dąży on do zrealizowania minimum możliwego i nie dba zbyt skrupulatnie o logikę konstrukcyj prawnych. Jak każdy twór mniej skomplikowany, będzie on prawdopodobnie bardziej trwały od protokółu genewskiego.

Literatura: Bouffałl Bronisław: Wyjęcie wojny z pod prawa w pakcie Kellogga. Poznań 1930.— Le Galt Robert: Le Pacte de Paris du 27 Ao&t 1928. Paris 1930.— Mandelatam Andr& Uintcrprćtation du Pacte Briand-Kellogg par lei GourememenU et lei Parlements des £tats uignalaires. _ttRevue Gćnłrale“ 1933.— Tenże: L*interpr£tation du Pacte de Parts par les organes de la Socićtć des Nations. „Revue Gónćrale” 1935. — Miller Dairtd Hunter: The Peace Pad of Paris. New-York 1928. — Shoticell James T.: Le Pacte de Paris. Paris 1930. — Strupp Karl: Der Kellogg-Pakt im Rahmen des Kriegswrbeugungsrechts. Leipzig 1928.

Juljan M akowski.

Kemmerer Edwin Walter.

K urodził się 29. VI. 1875 r. w Scran-ton (U. S. A.). Studjował ekonomikę w Cornell University i na tymże Uniwersytecie w r. 1906 rozpoczął wykłady ekonomiki. W r. 1912 został powołany na katedrę Walker Professor of International Fi-nance na Princeton University, na której pozostaje dotąd. Od r. 1930 jest również dyrektorem Bureau of International Fi-nance, istniejącego przy Princeton Uni-versity. Uważany jest za jednego z najlepszych znawców zagadnień walutowych i skarbowych; dlatego też przez długi czas powoływany był na stanowiska doradcy finansowego do państw, które albo organizowały albo zmieniały swój system monetarny. W tym charakterze był w latach 1903 i 1904/1906 na Filipinach, w r. 1907 w Meksyku, w r. 1919 w Guatemali, w roku 1922 w Południowej Afryce, w r. 1925 w Chile, w r. 1926 w Polsce, w latach 1926 do 1927 w Ekwadorze, w r. 1927 w Boli