Magazyn6a101

607

HINDENBURG PAUL VON

dorfów, która w 1789 r. otrzymała pozwolenie dołączenia do nazwiska własnego nazwiska wygasłej rodziny Hindenburgów. W 1859 r. H. został oddany do szkoły ka detów w Wahlstatt pod Lignicą, w 1865 r. otrzymał nominację na podporucznika 3 pułku piechoty gwardji pruskiej. Brał udział w wojnie 1866 i 1870/1 r., poczem odbywał studja w akademji wojennej. W 1878 r. w randze kapitana przydzielony został do sztabu II korpusu w Szczecinie, którego zasiąg ol>ejmował także północną Wielkopolskę, a w 1881 r. do I dywizji w Królewcu. W 1893 r. objął dowództwo 91 pułku piechoty w Oldenburgu. W 1897 r. awansował na generała, a w 1904 r. został dowódcą IV korpusu. W 1911 r. został przeniesiony w stan spoczynku. W trzy ty godnie po wybuchu wielkiej wojny p>o niepowodzeniach gen. von Franęois w Prusach Wschodnich powołany został na jego następcę z Erykiem Ludendorffem jako szefem sztabu. W ostatnich dniach sierpnia i we wrześniu 1914 r. udało im się rozbić pod Tannenbergiem II armję rosyjską pod gen. Samsonowem i odrzucić I armję pod gen. Rennenkampfen. Zwycięstwami temi H. zdobył sobie w Niemczech wielką popularność, której nie osłabiła nawet ostateczna przegrana. W październiku 1914 r. H. na czele I armji wykonał pierwszą ofensywę na Warszawę, zakończoną niepowodzeniem. Mianowany następnie głównym dowódcą na wschodnie, zaatakował prawe skrzydło Rosjan, maszerujących w kierunku Poznańskiego i Śląska. Pod Łodzią wszakże Niemcy z trudem uniknęli oskrzydlenia, przerywając pod Brzezinami zamykającą się dokoła nich obręcz (23. XI.—6. XII. 1914 r.). Druga ta ofensywa H. na Warszawę zakończyła się walkami pozycyjnemi nad Bzurą i Rawką. W czasie tej ofensywy H. został mianowany generałem-feld-marszałkiem. W 1915 r., kierując operacjami na północnym odcinku frontu wschodniego, wyparł Rosjan za Dżwinę, staczając najpierw t. z w. „bitwę zimową" nad jeziorami mazurskiemi (7.—24. II.) i kładąc kres ponownej inwazji rosyjskiej w Prusach Wschodnich.

Wreszcie w sierpniu 1916 r. H. został naczelnym wodzem z tytułem szefa sztabu generalnego (nominalnie wodzem naczelnym był cesarz). Pomocnikiem, albo raczej właściwym wodzem, był i tutaj Ludendorff jako I generalny kwatermistrz. Obaj kierowali nietylko operacjami wojennemi, lecz wywierali także silny wpływ na całą politykę Niemiec. Celem zużytkowania rezerw ludzkich, znajdujących się na okupowanych ziemiach polskich, zgodzili się na proklamację Królestwa Polskiego przez Państwa Centralne, pozostając jednakże nadal wrogami Polski i projektując jej dotkliwe okrojenie na wyp>adek zwycięstwa.

Na froncie zachodnim po objęciu przez H. naczelnego dowództwa rozpoczęto budowę nowej linji obronnej, złożonej z ca-łegc szeregu rowów strzeleckich i betonowych schronów. Linję tę, zwaną linją H. lub Zygfryda, budowało 65 tys. robotników. Nie została ona zresztą nigdy w zupełności wykończona, a wojska sprzymierzeńców zachodnich przerwały ją we wrześniu 1918 r.

Wielką zasługą H. było to, że po wybu chu rewolucji socjalistycznej w Niemczech w listopadzie 1918 r. nie dopuścił do zrewolucjonizowania armji. Mógł on ją, pobitą wprawdzie, ale nie zdezorganizowaną i nie zdemoralizowaną, we wzorowym porządku odprowadzić do Niemiec. W oparciu o armję Niemcy, pomimo silnego ruchu t. zw. spartakusowców, uniknęły przewrotu komunistycznego. W najcięższych tych chwilach przy H. nie było ani cesarza (uciekł do Holandji), ani Ludendorffa (uciekł do Szwecji).

W 1925 r., po śmierci pierwszego prezydenta republiki niemieckiej Eberta, H. obrany został prezydentem Rzeszy głosami prawicy^r przeciwko kandydatowi stronnictw centrowych i lewicowych, dr. Marxowi. W 1932 r. został powtórnie wybrany prezydentem głosami wszystkich stronnictw niemieckich prócz hitlerowców, których kandydatem był sam Hitler, i komunistów. Podczas pierwszej kadencji H. sumiennie przestrzegał konstytucji, lojalnie współ pracując ze wszystkiemi stronnictwami Reichstagu. W drugiej natomiast kadencji, korzystając ze wzrostu siły stronnictw skrajnych (hitlerowców i komunistów) i wynikającego stąd rozbicia parlamentu, usiłował rządzić przy pomocy nie posiadającego większości w Reichstagu gabinetu swego osobistego zaufania z von Pappe-nem na czele. W styczniu 1933 r. po upadku gabinetu gen. von Schleichera H. wśród niewyjaśnionych dotąd okoliczności oddał