Magazyn69201

588

LUDENDORFF ERICH VON — LUDKIEWICZ ZDZISŁAW

sowaniu poparł Hindenburga. Od tego czasu przestał odgrywać większą rolę polityczną, zajmował się natomiast propagandą idei neopogańskich. Zmarł w Monachjum 20 grudnia 1937 r.

L. ogłosił drukiem między innemi: Mei-ne Kriegserinnerungen 1914—1918. Berlin 19x9. — Urkunden der obersten Heereslei-tung und ihre Tatigkeit 1916—1918. Berlin 1922. — Kriegfuhrung und Politik. Berlin 1922.

Literatura: A»kenaxys Uwagi. Warszawa 1924. — Buat: General Ludendorff. Lausanne 1920. — DelbrUck: Luden-dorffs SeliJtportrdt. Berlin 1922. —- Eggert: Ludendorff ais Mentch und Politiker. Eine Entgegnung an H. Delbriicks Angriff. Berlin 1922. — Ludendorff Margaretet Ais ich Ludendorffs Frau war. Berlin 1929. — SokolnicM: Polska w pamiętnikach wielkiej wojny. Warszawa 1925.

J. Pajtwskl.

Ludkiewicz Zdzisław.

L., ekonomista agrarny, działacz społeczny i polityczny, urodził się w Poniewieżu w 1883 r., odbył studja wyższe na politechnice w Rydze, oraz w Akademji Rolniczej w Dublanach, uzupełniając je specjalnemi studjami ekonomicznemi w Lipsku. Działalności społecznej poświęca się już od 1908 roku, najpierw jako inspektor kółek rolniczych, później jako sekretarz Wileńskiego Tow. Rolniczego i redaktor „Tygodnika Rolniczego" w Wilnie. W 1915 r. zaczyna organizować Tow. Pomocy Rolników poszkodowanych wskutek działań wojennych, jednak w jesieni 1915 r. porzuca tę placówkę i z Mińska przez front wojenny przedostaje się do Warszawy. Przeprowadzone studja i dociekania naukowe, jak również krytyczne przemyślenie rzeczywistości polskiej z lat bezpośrednio poprzedzających wojnę światową, pozwalają mu, w miarę stopniowego formowania się państwowości polskiej, wziąć czynny udział w tworzeniu władz agrarnych odradzającej się Rzeczypospolitej. W latach 1917—1918 piastuje on stanowisko Dyrektora Wydziału Reform Agrarnych Tymczasowej Rady Stanu, przy-czem organizuje na tern stanowisku przyszłe urzędy ziemskie, zakłada Warszawską Szkołę Mierniczą, inicjuje założenie Państwowego Banku Rolnego. Od końca 1923 roku do połowy 1924 r. jest ministrem reform rolnych w gabinecie Wł. Grabskiego i dąży do przekształcenia pierwotnej ustawy o wykonaniu reformy rolnej w kierunku dostosowania jej do gospodarczej i społecznej rzeczywistości kraju, oraz do reorganizacji Państwowego Banku Rolnego. W latach 1920—1921 był on doradcą agrarnym rządu Litwy Środkowej. Należy jeszcze zaznaczyć, że początkowo, po przybyciu do Królestwa, poświęcał się zagadnieniom spółdzielczości rolniczej: przed objęciem kierownictwa Wydziałem Reform Agrarnych był organizatorem i pierwszym dyrektorem Związku Rewizyjnego Polskich Spółdzielni Rolniczych i Kasy Centralnej Stowarzyszeń Pożyczkowych w Warszawie.

Swej pracy społecznej i politycznej mógł L. nadać głęboką treść dzięki pracy naukowej, której się przedewszystkiem poświęcił. Już w 1910 r. wychodzi jego „Kwestja rolna w Galicji". Jako wybitny znawca spraw agrarnych zostaje L. mianowany w 1918 r. profesorem polityki agrarnej w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. W roku akademickim 1924/25 jest rektorem S. G. G. W. Od 1922 r. jest również docentem Politechniki Warszawskiej. Dzięki jego działalności naukowej naświetlony został szereg doniosłych dla nas zagadnień agrarnych i wskazane drogi do usunięcia szeregu nękających naszą wieś bolączek. Szczególnie doniosłą dla nauki polskiej zasługą L. było utrwalenie w niej polityki agrarnej jako samodzielnej dyscypliny przez stworzenie wielkiego podręcznika polityki agrarnej, który doczekał się szeregu wydań i na którym wykształciły się liczne roczniki rolników polskich, specjalizujących się w zagadnieniach agrarnych. Do najważniejszych prac L. należą: Komasacja gruntów wiejskich. 1917. — Zadania naszej polityki agrarnej. 1917. — W sprawie przyszłej naszej polityki leśnej. 1917. — Sprawa rolna w Polsce. 1920. — Źródła i istota kwestji agrarnej na Litwie, Białej Rusi i Wołyniu. 1921. — Rozmieszczenie własności ziemskiej i gospodarstw wiejskich w Polsce. 1922/23. — The polish flax. 1928. — Warunki emigracji rolnej do Francji. 1929. — Woj. Pomorskie. 1929. — Zagadnienie programu agrarnego a emigracja. 1929. — Podręcznik polityki agrarnej (ostatnie wydanie 1932). — Osady holenderskie na nizinie sartawicko-nowskiej. 1934. — Uwagi ogólne o spolecznem gospodarstwie agrar-nem. 1936. — Polityka wielkich robót publicznych 1936.

A. Żabko-Potopowlcz.