Magazyn6
2001

512

BOURGEOIS LEON — BOHM-BAWERK EUGEN VON

heim, Gide, Bougle i inni; u nas zwolennikiem tego kierunku był Jerzy Kurnatowski. Bourgeois wyłożył swą teorję w dziele p. t. „La solidarite“. Specjalnych dzieł, poświęconych jej twórcy, niema.

Ludwik Kulczycki

Boym Michał.

Misjonarz jezuita (1612—1659) ur. we Lwowie. W 1643 wysłany do Indyj. W 1645 jest w Tonkinie. W 1650 przebywa na dworze cesarza chińskiego Jung-Li, który wysłał B. do papieża i Wenecji w charakterze ambasadora. W 1659 r. wrócił do Chin z listem papieża. Wydał „Relacje o Chinach" (1653), „Flora Sinensis" (1656) i mapę Chin.

Przew.

Bohm-Bawerk Eugen von.

B. urodził się 1851 w Brunn (Austrja), um. 19x4 w Wiedniu. Był profesorem ekonomiki wpierw w Innsbrucku, potem w Wiedniu. Nieobcą mu też była działalność praktyczna (kilkakrotny minister skarbu). Należy do wybitnych przedstawicieli austrjackiej szkoły psychologicznej. Zajmował sięprzede-wszystkiem teorją kapitału i procentu. Pozytywną koncepcję poprzedził znakomitem przedstawieniem krytycznem historji doktryn w tym zakresie. Kapitał pojmuje rzeczowo jako środki produkcyjne (Inbegriff der Zwischenprodukte), rozróżnia przy tern kapitał społeczny i prywatny. W teorji procentu uzasadnia przedewszystkiem jego nie-odzowność. Tłumaczy istnienie procentu różną wartością dóbr teraźniejszych i przyszłych, która znowu wynika z trzech przyczyn. Są to: 1) różnica w stosunku między zapotrzebowaniem a pokryciem jego w różnych okresach czasu, czyli moment niepewności, 2) właściwość psychiczna człowieka, że systematycznie nie docenia tak przyszłych potrzeb, jak i przyszłych środków, 3) większa produkcyjność dłuższych okresów produkcyjnych, których zastosowanie jest możliwe przy posiadaniu odpowiedniej ilości dóbr teraźniejszych. Widzi różnicę pomiędzy dochodem z przedsiębiorstwa i dochodem z pożyczek, jeden i drugi jednak podciąga pod ogólną teorję procentu. Przytem zyskom z przedsiębiorstwa przyznaje charakter procentu pierwotnego, do- , chodowi zaś z pożyczek — procentu pochodnego. Teorję procentu B. nazywa się teorją agia (procent to agio wynikające z różnej wartości dóbr teraźniejszych i przyszłych). Aby dojść do swych teoryj kapitału i procentu, zbudował B. własny skończony prawie system teoretyczny, ujmujący wszystkie ogólne związki gospodarstwa społecznego. Zasadniczą jego podstawę stanowi subjektywna teorją wartości. Rozbudowa teorji wartości i teorji cen Menge-ra i Wiesera to jedna z dalszych zasług naukowych B. Jest ich jeszcze wiele innych, np. własne rozwiązanie t. zw. teorji rozdziału „Zurechnungsproblem", świetna analiza procesu produkcyjnego i t. d.

Ważniejsze jego prace: „Rechte und Ver-haltnisse vom Standpunkte der volkswirt-schaftlichen Giiterlehre", Innsbruck 1881.

—    „Kapitał und Kapitalzins", 2 Bde (Bd I

—    „Geschichte und Kritik der Kapitalzins-theorien", Bd. II — „Positive Theorie des Kapitals"), Innsbruck 1884 i 1889; 2-gie wyd. tamże 1900 i 1902; 3-cie wyd. 1914; 4-te wyd. Jena 1921. W tłum. polskiem wyszła dotąd tylko część pierwsza p. t.: „Kapitał i zysk z kapitału". Dział pierwszy. Tłumaczenie z trzeciego wyd. niem. pod red. Wł. Zawadzkiego, 2 t. Warszawa 1924, 1925. Osobno wyszedł rozdz. XII cz. i-szej p. t. „Teorją wyzysku" (Rodbertus i Marx), i-sze wyd. Warszawa 1919, 2-gie 1920. — „Einige strittige Fragen der Kapitał stheorie", Wien 1900. — „Kleinere Abhandlungen iiber Kapitał und Zins“, Wien u. Leipzig 1926. — „Gesammelte Schriften..." hrsg. v. F. X. Weiss, Wien u. Lepzig 1924. Z ważniejszych rozpraw w czasopismach i dziełach zbiorowych: „Grundziige der Theorie des wirtschaftlichen Giiterwertes" (Jb. F. Nat. N. F. Bd. XIII 1886). — „Wert, Kosten und Grenznutzen" (Jb. f-Nat. III F. Bd. III 1892). — „Zum Ab-schluss des Marxschen Systems" (w „Fest-gaben fur Knies", Berlin 1896, także w osobnej odbitce). — „Der letze Masstab des Giiterwertes" („Z. f. Volksw.“ Bd. III 1894). — „Macht oder okonomisches Ge-setz" („Z. f. V." Bd. XXIII).

Literatura: Bortkietciczt Der Kardinalfehler d. Bóhm-Ba~ uerkichm Zirutheorie (Jb. f.C.V. Jahrg 30,1S0S).—Schum-peter: Das wiszenichaftliehe Lebenzuierk Eugen von BOhm-Bawerkt (Z. f. Volk.no. Bd. XXIII 1914).

Leon Całka.