Magazyn6�101

827

JAWNA SPÓŁKA — JEDNOIZBÓWOŚĆ I DWUIZBOWOŚĆ

Handelsgesdlschaft von der Gesdlschaft dea trilrg. Rechts. Berlin 1913. — SUberachmidt: Teilhaberschaft. „Zentralblatt fur Handelsrecht“ 1932.— Szer Setc.: Spółka między mai tankami. „Przegl. pr. handl1931 — Wieland: Handelsrecht, t. I. Monachium—Lipsk 1921.

Jan Namitkiewicz.

Jaworski Władysław Leopold.

J. urodził się w Karsach pod Sandomierzem w r. 1865. Studja średnie i uniwersyteckie ukończył w Krakowie, uzupełnił w Berlinie i Paryżu, poczem poświęcił się pracy naukowej w dziedzinie prawa cywilnego, zostając docentem tego przedmiotu na wydziale prawa i administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w roku 1895, profesorem nadzwyczajnym w roku 1898, profesorem zwyczajnym w r. 1905. W tym okresie ogłasza drukiem: „Zarys teorji wynagrodzenia szkody" (1891); „Nauka o służebno-ściach" (1892); „Prawo nadzastawu" (1894); „Ustawy o księgach publicznych", 2 tomy (1897) oraz komentarze do austrjac-kiego kodeksu cywilnego w latach od 1900—1905. Równocześnie rozwija działalność polityczną w ramach stronnictwa konserwatywnego w jego odłamie t. zw. krakowskim. Początkowo skupia młodych konserwatystów koło czasopisma „Ruch Społeczny", następnie stopniowo wybija się na czoło stronnictwa jako redaktor polityczny „Czasu" (1900—1914), poseł na Sejm Galicyjski (1901—1914), poseł do austrjackiej Rady Państwa (1911—1918). W czasie wojny światowej kieruje J. Naczelnym Komitetem Narodowym (N. K. N.) kolejno jako prezes sekcji zachodniej, następnie prezes, wreszcie wiceprezes tej instytucji. Na tych stanowiskach staje się J. jednym z głównych przedstawicieli polityki dążącej 1) do utworzenia i utrzymania za wszelką cenę Legjonów jako polskiej siły zbrojnej, mającej być głównym atutem sprawy polskiej w chwili zawierania pokoju, 2) do t. zw. austro-polskiego rozwiązania, t. j. do utworzenia państwa polskiego w łączności z Austrją, składającego się z Galicji i z możliwie jak najliczniejszych ziem zaboru rosyjskiego. Temu programowi pozostał J. wierny w czasie całej wojny światowej. Po roku 1918 wycofuje się nieomal zupełnie z życia politycznego i oddaje się zpowrotem pracy naukowej. Redaguje „Czasopismo Prawnicze i Ekonomiczne" oraz wydawnictwo „Prawa państwa polskiego", wydawane przez Krakowską Spółkę Wydawniczą. Przewodniczy sekcji cywi-listycznej Komisji Kodyfikacyjnej oraz Komisji dla Reformy Prawa Rolnego, powołanej przez Ministerstwo Reform Rolnych. Zostaje powołany na członka korespondenta, a potem członka czynnego Polskiej Akademji Umiejętności. Zakres swoich publikacyj rozszerza z prawa cywilnego także i na prawo konstytucyjne i administracyjne. W miarę postępu czasu pracom swoim daje coraz bardziej podłoże filozoficzne, opierając się na światopoglądzie katolickim. Ogłasza w tym okresie: „Prawo cywilne na ziemiach polskich", tom I; Źródła — Prawo małżeńskie, osobowe i majątkowe, tom 2, część 1; „Rodzice i dzieci" (1920); obszerny komentarz do konstytucji marcowej 1921; po szeregu prac z dziedziny prawa agrarnego „Projekt Kodeksu Agrarnego" (1928), a następnie w tymże roku „Projekt Konstytucji". Swoje poglądy filozof iczno-prawne przedstawił Jaworski głównie w „Nauce Prawa Administracyjnego" (1924), swój zaś światopogląd ogólny w pracy p. t. „Notatki" (wydanie i-sze 1927, wydanie 2-gie znacznie rozszerzone 1929). Zmarł w Milanówku w roku 1930.

Literatura: Jaworski W. JL. (praca zbiorowa). Kraków 1931.— Srokowki Konstanty: N. K. JV. Zarys historji Naczelnego Komitetu Narodowego. Kraków 1923.

I. Jaworski.

Jednoizbowość i dwuizbowość.

Jednoizbowa i dwuizbowa budowa parlamentu była przedmiotem rozważań teoretycznych i znajdowała różne praktyczne formy rozwiązania. Zagadnienie to łączy się z zagadnieniem współczesnego parlamentaryzmu.

Organizacja parlamentu, historycznie rzecz biorąc, opiera się i wyrasta z najdawniejszych wzorów reprezentacji stanowej, a zwłaszcza konstytucjonalizmu angielskiego. Dawne zgromadzenia stanowe wyłoniły współczesny parlament po przejściu w niektórych państwach okresu absolutyzmu.

System jednoizbowy jest to system, w którym ciało, reprezentujące ogół ludności pozostaje jednolite i nie dzieli się na odrębne izby. Natomiast system dwuizbowy istnieje wszędzie tam, gdzie kompetencje parlamentu dzielą się w sposób równomierny lub nierównomierny pomiędzy dwie różne izby. obradujące osobno. System dwuizbowy jest starszy, zarówno wśród daw-