Magazyn6�501

821

JAWNA SPÓŁKA

jednak stosowania przepisów prawa cywilnego o zleceniu (art. 498—516 Kodeksu Zobowiązań. Kodeks ten cytujemy w skróceniu: K. Z.), o ile chodzi o ocenę praw i obowiązków względem spółki lub między sobą takich spólników, którzy prowadzą sprawy spółki, lub przepisów o prowadzeniu cudzych spraw (art. 115—122 K. Z.), gdy chodzi o działanie tychże spólników, nie-oparte na uprawnieniu do prowadzenia spraw spółki lub działania, wykraczające poza władzę takich spólników; również stosować się będą przepisy prawa cywilnego o sprzedaży lub najmie w przypadku wniesienia wkładu rzeczowego do spółki na własność lub do używania.

Umowa spółki jawnej powinna być stwierdzona pismem; znaczy to, iż w razie sporu między spólnikami niedopuszczalny jest dowód ze świadków, chyba że istnieje na to zgoda stron t. j. spólników lub istnieje początek dowodu na piśmie (art. no K. Z. oraz art. XI § 3 przep. wprow. K. Z., art. 2Ó5 k. p. c. i art. XIX przep. wprow. k. p. c.); nie znaczy to jednak, aby osoby trzecie nie mogły powoływać się na istnienie spółki i nie mogły udowadniać jej istnienia wszelkiemi dowodami.

Spółka powinna być zarejestrowana w rejestrze handlowym; wszakże byt spółki jawnej nie zależy bynajmniej od zarejestrowania (jak np. w spółce komandytowej, art. 146 K. H.); przez samo rozpoczęcie działalności, t. j. ujawnienie się nazewnątrz przez prowadzenie interesów, spółka jawna uchodzi za taką względem trzecich, wskutek czego jej spólnicy odpowiadają za jej zobowiązania według przepisów K. H. Jedynym wyjątkiem od zasady, iż wpisanie spółki nie ma charakteru konstytutywnego (tworzącego prawo), jest zarejestrowanie spółki, prowadzącej gospodarstwo rolne w większym rozmiarze; taka spółka, gdy wpisze się do rejestru (wpisanie jest fakultatywne), a nie jest inną spółką handlową, przez samo wpisanie staje się spółką jawną (jest to wpis konstytutywny czyli prawotwórczy). Wpis spółki do rejestru obejmuje firmę, siedzibę i przedmiot przedsiębiorstwa spółkowego, imiona i nazwiska spólników oraz dane, dotyczące ich zdolności prawnej (niepełnoletność, ubezwłasnowolnienie), imiona i nazwiska tych osób lub spólników, którzy mają uprawnienie do „reprezentowania" spółki t. j. zarządzania nazewnątrz, oraz sposób, w jaki zarząd ten mają wykonywać, jako też zmiany powyższych danych. Żona spólnika spółki jawnej może żądać wpisania swej intercyzy (celem uchronienia swego mienia, wniesionego w dom męża, przed wierzycielami męża), wpis ten jednak nie ma mocy względem wierzycieli jej męża z czasu przed wpisaniem intercyzy, będących w dobrej wierze. Zgłoszenia spółki jawnej do rejestru może dokonać każdy spólnik, chociażby umowa spółki stanowiła inaczej; do zgłoszenia należy dołączyć podpisy zarządców, uwierzytelnione notarjalnie; mają one służyć jako „wzory" podpisów autentycz nych, z któremi można porównywać podpisy, figurujące na zobowiązaniach, zakwe-stjonowane co do ich autentyczności.

Kodeks ustanawia również ważną zasadę, iż zmiany umowy spółkowej mogą być dokonywane jedynie za zgodą wszystkich spólników, w każdym zaś razie nieważne są te postanowienia umowy spółkowej, które zezwalają na dokonanie istotnej zmiany umowy (np. co do ilości spólników, wysokości wkładów i t. p.), bez zgody wszystkich spólników. W przepisie tym przejawia się dobitnie charakter spółki jako związku osób, ściśle między sobą związanych.

Istota prawna spółki jawnej, według K. H., jest zagadnieniem trudnem. Kodeks stoi na stanowisku, iż nie jest ona osobą prawną (w żadnym z przepisów K. H. nie ma wzmianki o tern, by spółka ta była uznana za osobę prawną, a Sąd Najw. w orzeczeniu Izby Cyw. Nr. 54/1937 r. passim wypowiedział się, iż spółka jawna nie jest osobą prawną, rozstrzygnąwszy sporne w sprawie zagadnienie, iż spółka jawna nie może uzyskać prawa ubogich), jednakże traktuje spółkę jawną pod wielce ma względami tak, jakby uznawał ją za samodzielny podmiot prawa. Kodeks mówi o majątku spółki (art. 82), a nie spólników (jak to czyni § 718 k. c. niem.), którego podziału przez czas trwania spółki spólnik nie może się domagać (art. 109 § 3), z tego majątku spółka jest odpowiedzialna za swe zobowiązania, a solidarnie ze spółką — spólnik (art. 85 § 1). Majątek spółki jest przeznaczony na cele spółki; majątek ten może przejąć jednak spólnik, który nie ustępuje ze spółki, składającej się z dwóch tylko spólników (art. 121); majątek spółki spienięża się przy likwidacji spółki i sp>łaca się z niego przedewszystkiem zobowiązania spółki (art. I37)'» dopiero

63

Encyklopedia nauk politycznych.