Magazyn61601

512 LEROY-BEAULIEU PIERRE-PAUL — LEYASSEUR PIERRE-EMILE

critique du nouveau socialisme. 1884,4 wyd. 1904. — Traite theoriąue et pratiąue d’eco-nomie politiąue. 1895, 4 wyd. 1905. — La ąuestion de la population. 1913. — La guer-re de 1914.

Zdzisław Jeziorański.

Leszczyński Stanisław.

L. urodził się w r. 1677 we Lwowie, jako syn Rafała, podskarbiego koronnego i Anny z Jabłonowskich. Kształcił się w kraju i zagranicą. W r. 1699 został wojewodą poznańskim W r. 1704 — obrany przy poparciu króla szwedzkiego, Karola XII, królem polskim. Z upadkiem Karola (1709) ujść musiał do szwedzkiego Szczecina, potem do księstwa Dwóch Mostów. Po wydaleniu stąd osiadł w alzackim Wissemburgu. W r. 1725 córka jego, Marja, zostaje poślubiona przez króla francuskiego Ludwika XV. Po śmierci Augusta II L. obrany był ponownie królem polskim (1733), musiał jednak ustąpić przed wkraczającemi do kraju wojskami saskiemi i rosyjskiemi. Schronił się w Gdańsku, a po kapitulacji tego miasta — w Królewcu. Abdykował na rzecz Augusta III 26 stycznia 1736 r. Został księciem Lotaryngji i Baru, gdzie zasłynął jako gorliwy protektor młodzieży polskiej, goszczącej na studjach zagranicą i jako „dobroczynny filozof" na tronie. Zmarł 23. II. 1766 r. w Luneville’u.

L. jest autorem słynnego pisma politycznego „Głos wolny wolność ubezpieczający", wydanego anonimowo bez miejsca i daty (zapewne w r. 1749), a napisanego koło roku 1738 Jest to ważny dokument naszej literatury politycznej z pierwszej połowy XVIII w., w którym postawiono na porządku dziennym program reformy Rzeczypospolitej. Jako gorliwy republikanin L. uważa elekcję królów za największy przywilej na świecie i widzi potrzebę tylko poprawienia regulaminu elekcyjnego. Pozostawiał również liberum veto, ograniczając je tylko przez usprawnienie regulaminu sejmowego. Stanowisko w polskiej literaturze politycznej L. zapewnił sobie nadewszystko głębo-kiemi uwagami w sprawie chłopskiej. L. przemawia za zniesieniem poddaństwa, uzasadniając to względami nie moralnemi, ale gospodarczemi, a mianowicie koniecznością wzbogacenia kraju, co zależy od pracy chłopskiej. Chłop wtedy tylko będzie pilny w swej pracy, kiedy będzie pewien, że owoce jego pracy będą do niego należały. Musi więc być wolny, pańszczyzna zaś powinna być unormowana, najlepiej — zastąpiona przez czynsz. Przez wzbogacenie się wsi nastąpi rozwój przemysłu i handlu, chłop bowiem jest głównym odbiorcą miasta. Wypowiadając się w sprawach skarbowych Rzeczypospolitej, L. chce pozostawić stan szlachecki wolny od ponoszenia ciężarów podatkowych. Domaga się tylko zniesienia po-głównego i podymnego, jako podatków niesprawiedliwych i zastąpienia ich przez podatek od dochodu. Podatek ten nakładany byłby na dziedziców, którzy zkolei rozkładaliby go na chłopów. Wspomnieć również należy o L. jako pacyfiście. W swym „Memoriał sur 1’affermissement de la paix generale" dał on projekt utworzenia Ligi Narodów jako związku międzypaństwowego, który miałby na celu arbitraż w sprawach międzynarodowych. Poza tern L. jest autorem wielu dzieł treści moralno-filozoficznej i religijnej, przeważnie w języku francuskim. Wyszły one drukiem w r. 1764 p. t. „Oeuvres du philosophe bienfaisant" (tomów 4).

Literatura: Boyś: Stanislas Leszczyński et le troisiłme traite de Vienne. Paris 1896. — Tenże: La cour polonaise de Lunerille. Parts 1926. — Korbut: Literatura polska od początków do wojny światowej, 1.11. Warszawa 1929. — Rem-boumki: Przedmowa do wydania Ciosu wolnego. „Bibljoteka Ordynacji Krasińskich". Warszawa 1903. — Życki: Me-morjal króla Stanisława Leszczyńskiego o zabezpieczeniu pokoju powszechnego. „Sprawy obce". Warszawa 1932.

A. Grodek.

Levasseur Pierre-Emile.

L., wybi⁺ny ekonomista, geograf i statystyk francuski, ur. w Paryżu dn. 8. XII. 1828 r., zmarł tamże dn. 10. VII. 1911 r. Ukończył słynną Ecole Normale Superieure. W r. 1868 został członkiem Academie des Sciences Morales et Politiąues, w r. 1892 — profesorem historji doktryn ekonomicznych w College de France. Na czele tej uczelni stanął w r. 1903. Jednocześnie był profesorem Ecole Librę des Sciences politiąues. Jako ekonomista był wybitnym przedstawicielem szkoły liberalnej, odłamu J. B. Say’a i Fr. Bastiat i gorliwym rzecznikiem haseł wolnohandlowych. Jako geograf zasłynął przedewszystkiem w charakterze reformatora, a właściwie twórcy racjonalnego nauczania geografji we Francji, przed nim zupełnie zaniedbanego. Jako statystyk za-