Magazyn6
1901

511

BOŚNIA I HERCEGOWINA — BOURGEOIS LEON

weńskiem. Ostatecznie, B. i H. weszły w skład nowego królestwa jugosłowiańskiego deklaracją z i grudnia 1918 r. W pierwszym wspólnym rządzie nowego państwa wzięli udział trzej przedstawiciele B. i H. Nowy podział administracyjny państwa z 1922 r. podzielił Bośnię na 5 okręgów (oblasti): Bihaćską, Vrbaską, Tuzlańską, Sarajewską i Trawnicką, a Hercegowinę objął okręg Mostarski. Podział administracyjny z 1929 r. podzielił B. i H. między banowiny: Drińską, Vrbaską, Primorską i Zetską, łącząc różne części obu krajów z częściami Chorwacji i Slawonji, Serbji, Dalmacji i Czarnogóry. Życie polityczne B. i H. zorganizowało się w ogólnopaństwo-wych stronnictwach politycznych, a jedynie muzułmanie bośniaccy stworzyli własne stronnictwo, p. n. Jugoslovenska Musliman-ska Organizacija, pod przewodnictwem dra Mahmeda Spaho. Obecnie większość tego stronnictwa (formalnie nieistniejącego po 6. I. 1929) popiera rząd Stojadinovicia i Jugosłowiańskie Zjednoczenie Radykalne (ugrupowanie prorządowe powstałe w 1935 roku).

Literatura: Baemreiłher J. M.x Fragmentt tines poliliscken Tagebuchcs. Berlin 1928. — Ćororićt Bosna, Istorija w Nar. Enciklop. S. H. S. — Cvtji£ J.s L’annexi&n de la Bośnie et la Question Serbe. Paru 1909.—Gluck W.t Sarajewo. Kraków 3935 (zwł. rox. III).—Popopićt Borba za nar. ujedinjenje 1908-1914. Beograd 1930. — Prelogi Promcest Bosne...do propatti Kraljet-stva. Sarajew 1921. — Prolog M.t Porijest Borne u doba Osmanlijske vlade. Sarajew 1930. — Seton-Watoon R. Wu The Southem-Slav Question in the Habsburg Monarchy. London 1911 (przekł. mcm., Berlin 1913). — SeŁon-Watoom The role of Bośnia... (1876—1914). London 1932. — Soenoaky G.s Die Balkanpolilik Osterre&h-Ungams. Stuttgart* Berlin 1913.

H. A. fi.

Bourgeois Lóon.

B. urodził się w 1851, umarł w 1925. Po ukończeniu studjów, oddając się sprawom publicznym, kolejno zajmował najwyższe w państwie stanowiska ministra, pre-mjera, członka ciał ustawodawczych, brał też czynny udział w Lidze Narodów, której był gorącym zwolennikiem. W nauce znany jest jako twórca teorji solidaryzmu społecznego.

Wykazuje ona, iż obok zjawiska walk, pomiędzy różnemi grupami społecznemi występuje jednocześnie, na innej płaszczyźnie, zjawisko solidarności; społeczeństwo bowiem, naród, państwo nie są związkami przypadkowemi, lecz skupieniami, wyro-slemi samorzutnie, w sposób naturalny, członków, których łączy przeszłość i współdziałanie w pewnych dziedzinach życia. Doktryna ta jest nowością w stosunku do ekonomji klasycznej i szkół socjalistycznych; zbliża się natomiast do poglądów t. zw. socjalistów z katedry w Niemczech, którzy również zajmują stanowisko pośrednie pomiędzy powyższemi prądami. Solidaryzm różni się jednak od tego zbliżonego do niego kierunku tem, że opiera się na odrębnem od niego rozumowaniu: podczas kiedy tamten stoi ściśle na gruncie zagadnień ekonomicznych — solidaryzm usiłuje doktrynę swą oprzeć na szerszej nieco podstawie socjologiczno-filozoficznej, czerpiąc swe argumenty z dziedziny współżycia grup i jednostek wogóle, poczynając nawet od zasad współżycia jednostek organicznych.

Podstawą solidaryzmu jest pewnego rodzaju pojęcie świadomości zbiorowej, powstające naskutek oddziaływania wzajemnego świadomości poszczególnych części społeczeństwa. Dlatego też wznosi się ona ponad niemi, tworząc niejako pewien wyższy, syntetyczny twór psychiczny. Przechodząc od teorji do praktyki, B. wskazuje, jakie urządzenia społeczne wynikają logicznie z solidaryzmu. Zapewniać on powinien członkom społeczeństwa rozmaitego rodzaju zabezpieczenia przed niedomaganiami za-sadniczemi i tak: 1) wszyscy powinni mieć możność, zagwarantowaną ze strony społeczeństwa zorganizowanego, bezpłatnego zdobycia oświaty nietylko elementarnej, ale i w tym zakresie, który daje możność zarobkowania na życie; 2) wszyscy winni być zabezpieczeni przed niemożnością utrzymania się, wynikającą czy to wskutek wieku, dzieciństwa i starości, czy też pewnych ułomności; 3) wszyscy winni być zabezpieczeni przed konsekwencjami nieszczęśliwych wypadków, choroby i braku pracy zapomocą odpowiedniego systemu ubezpieczeń społecznych; 4) higjena i pedagogika wskazują pewne minimum i maximum tych warunków, które są niezbędne dla normalnego rozwoju ludzi. Ten punkt czwarty umożliwia podnoszenie się poziomu warunków życiowych w zależności od rozwoju cywilizacji.

Teorja solidaryzmu społecznego, zyskała licznych zwolenników we Francji, stając się doktryną oficjalną radykałów społecznych w tem państwie. Oświadczyli się za nią i współdziałali w jej uzasadnieniu: Durk-