Magazyn6
6301

755

CYWILNA LISTA

jej wysokości z chwilą wstąpienia na tron nowego monarchy na cały czas jego panowania. System ten uniemożliwia obniżające powagę godności królewskiej targi z parlamentem o wysokość 1. c. w czasie panowania króla i jest niewątpliwie najpraktyczniejszy.

W państwach o ustroju republikańskim wyrażenie „lista cywilna" nie jest używane. Odpowiada mu uposażenie prezydenta rze-czypospolitej, obejmujące z jednej strony jego właściwe pobory, z drugiej koszty utrzymania rezydencyj, kancelarji przybocznej, fundusz dyspozycyjny oraz kredyty na reprezentację. Uposażenie osobiste prezydenta ustalone jest bądź przez ustawę o charakterze stałym (np. w Czechosłowacji ustawa z 1921 r., znowelizowana w 1932 r.), bądź przez ustawę, uchwalaną na czas trwania kadencji danego prezydenta (np. w Fin-landji), bądź wreszcie przez coroczną ustawę skarbową. Ten ostatni system — teoretycznie najmniej doskonały, istnieje także w Polsce. Pomimo, iż konstytucja z 1921 r. przewidywała w art. 52 wydanie osobnej ustawy, normującej uposażenie Prezydenta Rzeczypospolitej, ustawa taka nie została uchwalona. Konstytucja z 1935 r. nie zawiera w tej mierze żadnego postanowienia, co oczywiście nie wyklucza możliwości uchwalenia tego rodzaju ustawy. Jednakowoż wobec braku odpowiedniego postanowienia w konstytucji ustawa taka mogłaby być zmieniana każdoroczną zwykłą ustawą skarbową, wartość jej zatem byłaby — teoretycznie rzecz biorąc — dość problematyczna. W praktyce wydanie jej byłoby

0    tyle dogodne, że utrudniałoby ewentualną inicjatywę zarówno w kierunku podwyższania, jak obniżania tego wynagrodzenia i tern samem hamowałoby możliwość dyskusji parlamentarnej i publicznej nad tą zawsze drażliwą sprawą. Dodać należy, że w dotychczasowej naszej praktyce wysokość preliminowanego dla Prezydenta Rzeczypospolitej uposażenia była zawsze każdorazowo uprzednio uzgadniana przez Rząd z Prezydentem Rzeczypospolitej i była przez ciała ustawodawcze uchwalana bez dyskusji. Przedmiotem dyskusji i zmian w toku obrad parlamentu bywały tylko kwoty, przeznaczane na utrzymanie Kancelarji Cywilnej

1    Gabinetu Wojskowego Prezydenta, w których mieszczą się też kredyty na utrzymanie rezydencyj Prezydenta Rzeczypospolitej, służbę, środki lokomocji, podróże po kraju, wydatki reprezentacyjne i fundusz dyspozycyjny.

Wysokość gotówkowego uposażenia Prezydenta Rzeczypospolitej ulegała zmianom, odpowiadającym stanowi gospodarczemu Państwa i wysokości ogólnej sumy budżetowej — od kwoty około 100 000.— zł w r. 1924 do kwoty 300 000 zł w r. 1929/30 i następnych, ostatnio zaś została obniżona do kwoty 195 000 zł. Ogólna wysokość budżetu Kancelarji Cywilnej i Gabinetu Wojskowego Prezydenta została zredukowana z najwyższej sumy 4 578 896 zł w r ¹930/3! do 2718900 zł w bieżącym ¹936/37 roku budżetowym.

Sprawa honorowego uposażenia Prezydenta Rzeczypospolitej po jego ustąpieniu z urzędu została uregulowana ustawą z dnia 6 lipca 1923 r. (Dz. U. R. P. Nr. 75, poz. 585). Jest ono równe uposażeniu zasadniczemu, przewidzianemu dla I grupy funkcjonarjuszów państwowych (t. j. dla Prezesa Rady Ministrów), wynosi zatem 36 000 złp. rocznie. Uposażenie to podlega od 1 grudnia 1935 r. specjalnemu podatkowi od wynagrodzeń, wprowadzonemu dekretem z dnia 14 listopada 1935 r. (Dz. U. R. P. Nr. 82, poz. 503) w wysokości 25% od podstawy wymiaru. Wdowom i sierotom po Prezydencie Rzeczypospolitej przysługuje prawo do zaopatrzenia emerytalnego, obliczonego w stosunku do jego dożywotniego honorowego uposażenia według zasad każ-docześnie obowiązującej ustawy emerytalnej (dla wdowy 50%, dla sieroty — zależnie od okoliczności — od I2¹/., do 33^x/»% dożywotniego honorowego uposażenia byłego Prezydenta).

Dla porównania podaję cyfry, ilustrujące wysokość 1. c. względnie uposażenia prezydenta rzeczypospolitej w niektórych innych państwach. We Francji uposażenie prezydenta republiki wynosi 1 800 000 fr., obejmuje ono także sumy, przeznaczone na koszty podróży i reprezentację, w Czechosłowacji 2 500 000 koron, w Niemczech wedle budżetu z 1933 r. (późniejsze budżety nie były publikowane) 232 800 marek. W państwach monarchicznych kredyty, przewidziane na listy cywilne są znacznie wyższe. Tak więc w Anglji lista cywilna wynosiła ostatnio 420000 funtów sterlingów, we Włoszech 11 250 000 lirów (ponadto apa-naże dla rodziny panującej 6 250 000 lirów),

48*