Magazyn6e001

646

HYMANS PAUL

członkiem Belgijskiej Akademji i prezesem honorowym Wolnego Uniwersytetu w Brit-kseli.

H. jest typowym przedstawicielem sfer liberalnych belgijskich, których wolnomyśl-na ideologja przeciwstawia się, mniej lub więcej czynnie, zasadom katolicyzmu; będąc zaś przedstawicielami zachowawczości społecznej, zamożnej burżuazji, liberałowie są także przeciwnikami socjalizmu, a wreszcie, będąc ostoją wpływów kultury francuskiej, zwalczają wytrwale wzmagające się wpływy flamandzkie.

H. jako wielokrotny minister spraw zagranicznych w najważniejszych chwilach powojennej epoki usilnie pracował nad zapewnieniem Belgji na przyszłość bezpieczeństwa, którego nie dały pakty, gwarantujące jej neutralność. Przewidując jednak, że Liga Narodów nie będzie mogła zapewnić bezwzględnego bezpieczeństwa, starał się je wzmocnić przez ścisły traktat obronny z Francją i z Anglją. Doprowadziło to do zawarcia umowy z Francją (7. IX. 1920), z Anglją jednak do porozumienia narazie nie doszło, dopiero w Locarno przez pakt reński Belgja otrzymała łączną gwarancję Anglji, Francji i Włoch. W ówczesnym okresie szukania form zabezpieczenia pokoju H. popierał w Radzie Ligi Narodów projekt paktów regjonalnych (1925).

W stosunku do Polski H. miał kilkakrotnie sposobność zająć czynne stanowisko w sprawach blisko dotyczących naszych interesów. Jako minister spraw zagranicznych odegra! piękną rolę w incydencie z przewozem amunicji dla Polski w 1920 r. Wróciwszy z posiedzenia Rady Ligi Narodów, dowiedział się, że prezes ministrów Delacroix, pod wpływem ówczesnego ministra sprawiedliwości Vandervelde, socjali sty, odmówił przepuszczenia wysyłanej z Francji amunicji przez Antwerpję do Polski; wówczas H., uważając, że utrudnianie Polsce możności obrony własnej i cywilizacji zachodniej przed nawałą bolszewicką jest niegodne Belgji i niezgodne z jej racją stanu — podał się do dymisji. Przyczynił się tern znakomicie do uświadomienia opinji publicznej co do roli, jaka Polsce przypadła w tym dziejowym konflikcie. Wkrótce potem H. czynnie współdziałał w rozstrzygnięciu zatargu polsko-litewskiego, gdy po zajęciu Wilna przez generała Żeligowskiego (1920) i wykazaniu przez rząd polski niemożności dojścia do porozumienia z Litwą przez bezpośrednie rokowania, które miały miejsce w Brukseli (1921), Liga Narodów poleciła H., jako sprawozdawcy, opracowanie odpowiedniego projektu, który był podstawą decyzji Ligi Narodów (24. IX. 1921 r.).

Hymans napisał duże dzieło „Histoire parlementaire de la Belgique“ i „Etudes sur Frere-Orban“.

Władysław Sobański.