Magazyn6
2301

915

DOLAR — DOLFUSS ENGELBERT

		1914		1920		1932		1936
	Nazwa pieniądza	miij. doi.	%%	milj. doi.	%%	milj. doi.	%%	miij. doi.	%%
I.	Monety złote.......	611	17.8	834	13.7	468	8.3	___	__
2.	Złote certyfikaty.....	1026	3^0*^1	390	6,4	601	10.6	i°3	1.8
3-	Srebrne standardowe doi. . .	70	2,1	134	2.3	29	o.5	34	0,6
4-	Srebrne certyfikaty ....	478	14.1	118	1,9	371	6.5	886	15.1
5-	Srebrne monety zdawkowe .	159	4.7	251	4.^1	258	4.5	308	5.2
6.	Inne monety zdawkowe . .	—		—	—	^1 >3	2,0	132	2,2
7-	Noty Stanów Zjednoczonych	337	9.8	337	5.6	294	5.3	250	4.2
8.	Noty z r. 1890......	2	—	—	—	I	—	I	—
9-	Noty Rezerwy Federalnej .	—	—	3 122	51,3	2 716	47.9	3 725	63.3
IO.	Noty Banków Rezerwy Fed..	—	—	199	3.3	3	—	56	I,°
II.	Noty Banków Narodowych	715	21.4	696	",4	820	14.4	39i	6,6
	Cały obieg........	3 398	100,0	6 081	100,0	5 675	100,0	5 886	100,0

uzupełniana przy pomocy emisji bonów skarbowych. Niezłote pieniądze, raz wykupione przez Skarb, nie mogły być ponownie emitowane; 5) odejście Stanów Zjednoczonych od waluty złotej. Roosevelt, posługując się aparatem pieniężnym dla walki z kryzysem, 6. III. 1933 zakazuje dokonywania tranzakcyj złotem w stosunkach krajowych i zagranicznych. Dn. 5 kwietnia przeprowadza uchwałę, by do 1 maja wszystkie osoby fizyczne i prawne przekazały posiadane złoto (pcza ilością maximum 100 doi.) Bankom Rezerwy Federalnej, a 20 kwietnia wprowadza kontrolę i ograniczenia dewizowe; równocześnie tego samego dnia składa w .Kongresie nowelę Thomas^ (Thomas Amendment), uchwaloną 12 maja przez Kongres, która pozwala Prezydentowi na zredukowanie wagi dolara do 50%. Prezydent skorzystał z tego uprawnienia, w chwili obecnej deprecjacja dolara doszła do około 40%. Równocześnie Prezydent został upoważniony do określania relacji dolara srebrnego do złotego oraz do nieograniczonego zakupu złota i srebra na cele monetarne. Wszystkie te zmiany przeprowadzono pod wpływem różnorodnych czynników, jak właściciele kopalń srebra, wyznawcy waluty manipulowanej, zwolennicy inflacji, wreszcie propagatorzy bime-talizmu. Dużą rolę odgrywała też sprawa oddłużenia wewnętrznego i zewnętrznego. Stąd wynika brak jednolitości polityki monetarnej Stanów Zjednoczonych po r. 1933.

Obieg monetarny Stanów Zjednoczonych, bardziej, niż obieg jakiegokolwiek innego kraju na świecie, wykazuje niezwykłą różnorodność. Obiegało po r. 1933 n różnych ka-tegoryj znaków pieniężnych. Tablica powyższa podaje wielkość całkowitego obiegu i poszczególnych składników (na koniec poszczególnych lat oraz na 30. IV. 1936 r.).

Wszystkie te znaki pieniężne dzielą się na trzy kategorje: 1) pełny prawny środek płatniczy (grupa 1, 2, 3, 7, 8); 2) ograniczony prawny środek płatniczy (monety srebrne zdawkowe do $ 10) (gr. 5), inne monety zdawkowe do 25 c. (gr. 6); 3) środek płatniczy, nie mający charakteru prawnego (gr. 4, 9, 10, 11). Kasy skarbowe przyjmują wszystkie pieniądze bez ograniczenia sumy.

Literatura : Annual Report of the Federat Reserte Board. — Fe-deraŁ Reseroe Bulletin. — Holdatcorłh John Tomt Money and Banking. Neto Vork 1914.— IVea tor field Ray B.: Banking Principles and Practise. New York 1921.

Józef Świdrowski.

Dolfuss Engelbert.

D. urodził się 4. X. 1892 r. w Texing w Niższej Austrji, jako syn ubogiej rodziny włościańskiej. Przeznaczony początkowo do stanu duchownego, odbywał studja seminaryjne, które jednak rychło przerwał i zapisał się na wydział prawny Uniwersytetu w Wiedniu. W 1914 r. po wybuchu wojny zgłosił się do wojska jako ochotnik i odbył służbę frontową w pułku strzelców tyrolskich. Po ukończeniu wojny wystąpił z wojska w stopniu porucznika i odbywał przerwane przez wojnę studja prawa i ekonomji politycznej, które ukończył z tytułem doktora praw. Został następnie sekretarzem Związku Chłopskiego Austrji Niższej oraz wziął żywy udział w organizacji Izby Rolniczej tej prowincji. Po zorganizowaniu tej instytucji D. został jej sekretarzem generalnym, a następnie w czerwcu 1927 r. jej dyrektorem. W tym charakterze był wydelegowany w lipcu 1930 r. do rady admini-

58*