Magazyn6
9501

987

DYSPERSJA — DZIEDUSZYCKI HR. WOJCIECH

Dzieduszycki hr. Wojciech.

D., jeden z najwybitniejszych polskich mężów stanu w Galicji na przełomie XIX i XX stulecia, filozof i literat, urodził się 13 lipca 1848 r. w Jezupolu. Wykształcenie

rozdzielczego, stosujemy wzór równoważny z poprzedniemi:

n₁(x₁— W)*+n_i(x_t—W)*+...+nk(x_k—W)*

^S~    »₁+m₂+.--+»a

-(A- W)*    (3)

gdzie«i»ⁿ2»—»*oznaczają liczebności w poszczególnych klasach. Przykład liczbowy można znaleźć w artykule: Arytmetyczna średnia.

Inne miary dyspersji — przeciętne odchylenie:

+ + ₍₄₎

gdzie P oznacza jakąś przeciętną, a więc np. średnią arytmetyczną lub wartość środkową.

W niektórych opracowaniach zamiast właściwych miar d. napotyka się stosowanie do t. zw. obszaru zmienności, czyli różnicy między największą a najmniejszą wartością zaobserwowaną (w naszym przykładzie 120 — 99 = 21). Obszar zmienności nie powinien być stosowany jako miara d., gdyż rozmiary jego zależą wyłącznie od wartości krańcowych, częstokroć przypadkowych (np. gdyby któryś z detal istów podał wyjątkowo niskie ceny wskutek wyprzedaży likwidacyjnej). Nieco inaczej przedstawia się sprawa, gdy poszczególne wartości w szeregu nie zależą od wyników pojedynczych obserwacyj, lecz same są pewnemi przeciętnemi. Wtedy użycie obszaru zmienności jest bardziej na miejscu, gdyż wpływ wahań przypadkowych jest znacznie zniwelowany (np. gdyby w naszym szeregu ceny tkanin były przeciętne dla Warszawy, Łodzi, Poznania i t. d., to liczba 21 gr za mtr wyrażałaby różnicę przeciętnej ceny między najtańszem a najdroż-szem ze zbadanych miast i podlegałaby wahaniom przypadkowym w dużo słabszym stopniu, niż różnica między najtańszym a najdroższym sklepem).

Literatura: Biegeleimen B.i Metody statystyczne to psycholog.

Lwów 1936. — Tutę U. G.i Wstęp do teorji statysty ki.War-

ssatca 1921.

Jan Wiśniewski.

pobierał początkowo w domu, następnie, po śmierci ojca, posła na Sejm krajowy, został umieszczony w wiedeńskiem The-resianum. Po ukończeniu tej szkoły wstąpił na Uniwersytet wiedeński, uzyskując w 1871 r. doktorat filozofji, a w 1872 r. doktorat prawa. Osiadł następnie w rodzinnym majątku, rozpoczynając żywą działalność literacką i publicystyczną. W 1877 r. kurja większej własności okręgu stanisławowskiego wybrała go posłem na sejm krajowy do Lwowa, rok później — posłem do parlamentu austrjackiego, którego został sekretarzem. Znalazłszy się w radzie państwa w Wiedniu, wstąpił do Koła Polskiego, sprężyście kierowanego wówczas przez Kazimierza Grocholskiego. W Kole Polskiem i w sejmie krajowym dużą rolę odgrywały 3 stronnictwa: postępowe (demokracja mieszczańska), konserwatyści podolscy („po-dolacy") i krakowscy (t. zw. „stańczycy"). D. nie przystąpił do żadnego z tych stronnictw, lecz zaczął tworzyć koło młodych posłów, do którego z głośniejszych należeli: Dawid Abrahamowicz, Władysław i Stefan Czajkowscy, oraz Włodzimierz Kozłowski. W tym czasie ukazała się książka D. p. t. „Ateny", poświęcona opisowi życia dawnej Hellady. Od nazwy tej książki nazwano nowe ugrupowanie polityczne „Klubem Ateń-czyków". „Ateńczycy" propagowali t. zw. rzeczową lojalność wobec Austrji, popierali tylko taki rząd, który uwzględniał potrzeby Galicji, opowiadali się za szeroką autonomją Galicji i pragnęli doprowadzić do skutku ugodę polsko-ruską. Ugrupowanie, któremu przewodniczył D., nie mogło jednak poszczycić się większemi sukcesami, gdyż dość słabe liczebnie było często prze-głosowywane w sejmie krajowym i w Kole Polskiem. W 1889 r. D. złożył mandat do rady państwa i rozpoczął większą działalność pisarską. W 1894 r. został docentem historji, filozofji, etyki i estetyki uniwersytetu lwowskiego, a w 1896 r. — nadzwyczajnym profesorem estetyki tegoż uniwersytetu. Poprzednio przyjęła go w poczet swoich członków krakowska Akademja Umiejętności. W 1896 r. wszedł ponownie do rady państwa, w której zasiadał bez przerwy do końca swego życia. „Ateńczycy" już nie istnieli. Po śmierci Grocholskiego członkowie tego ugrupowania połączyli się z „podolakami". W 1900 r. D. został wiceprezesem Kola, a w 1904 r. obrany prezesem, osiągnął duży wpływ na życie po-