Magazyn6E701

453

GÓRNICTWO I HUTNICTWO

utworzona przy pomocy hurtowników, których zakres działalności ograniczony jest określonemi okręgami. Cena wzwyż regulowana jest przez wzajemną konkurencję.

Wreszcie trzecią organizacją sprzedażną jest Biuro dla Sprzedaży Surówki utworzone w kwietniu 1928 r. Jest to, podobnie jak i dwie pierwsze organizacje, Sp. z o. o., działająca na zasadach komisowych, jednak bez zysku dla siebie. Koszty pokrywane są przez udziałowców. Do spółki należą wszystkie huty produkujące surówkę odlewniczą: Wspólnota Interesów, huta Pokój, huta Bankowa, S-ka Modrzejów-Hantke i Starachowice. Celem spółki jest sprzedaż surówki odlewniczej i martenowskiej. Działa ona w bezpośrednim kontakcie z odbiorcami.

Ogólny zbyt krajowy i jego wartość przedstawia się następująco (w tys. tonn i tys. zł):

Wytwory	1928	1932	1935
Wytwory zsyndykowane tys. tonn....... wartość tys. zł.....	675 290	192 76	372 IIO
Wytwory niezsyndykowane tys. tonn....... wartość tys. zł.....	453 202	136 73	240 104
Razem: tys. tonn . . . tys. zł ....	1128 494	328 149	612 214

Wartość spadła więc silniej niż tonaż, co jest wynikiem kilkakrotnej obniżki cen żelaza w czasach kryzysowych.

b) Zbyt zagraniczny. Zbyt zagraniczny wszystkich wytworów hutniczych zespolony jest w jednej organizacji Związek Eksportowy Polskich Hut Żelaznych. Prawnie jest to Spółka z o. o., do której należą wszystkie huty eksportujące. Jej celem jest sprzedaż na rynkach zagranicznych polskiego żelaza oraz reprezentacja hutnictwa polskiego wobec międzynarodowych porozumień hutniczych.

Spółka została założona w 1926 r. początkowo dla celów bardzo ograniczonych, gdyż zadaniem jej było jedynie udzielanie zaświadczeń wywozowych dla otrzymania t. zw. zwrotu cła. Zwrot cła polega na tern, że eksporter za każdą wywiezioną tonnę żelaza otrzymuje zaświadczenie na sumę ściśle określoną zgóry i różną dla rozmaitych gatunków żelaza; sumą tą ma prawo zapłacić cło należne za przywóz jakiegokolwiek towaru. Początkowo więc Związek Eksportowy nie miał zupełnie za zadanie organizacyjnego ujęcia eksportu, a miał charakter raczej rejestracyjny. Każda z hut prowadziła więc eksport na swoją rękę, co wywoływało nieraz kolizje i zwalczanie się wzajemne na jednym i tym samym rynku. Z nastąpieniem kryzysu huty, nie znajdujące dostatecznego oparcia na rynku krajowym, musiały szukać ekspansji zagranicą. Początkowo, w latach 1930—1932, cała prawie działalność eksportowa polskich hut była skierowana w stronę Z. S. R. R. Działały tutaj dwie przyczyny: reminiscencje jeszcze z czasów przedwojennych, kiedy działalność hut zarówno b. Kongresówki, jak i G. Śląska skierowywała swoją ekspansję w stronę Rosji, oraz druga przyczyna, dużo ważniejsza od pierwszej — dobre ceny, które gwarantowały hutom pewną rentowność w eksporcie, podczas gdy wywóz do innych krajów, pomimo zwrotu cła, był deficytowy. Jednakże warunki eksportu do Z. S. R. R. z roku na rok pogarszały się i przytem ilości brane przez Sowiety były coraz mniejsze. W roku 1932 nastąpiło zupełne prawie załamanie się tego eksportu i huty były zmuszone do szukania zbytu na innych rynkach. Przy pomocy czynników państwowych eksport ten zaczął się rozwijać, natrafiając jednak na duże przeszkody ze strony organizacyj międzynarodowych. Nastąpiła konieczność ujęcia wywozu w pewne karby organizacyjne, do czego powołany został w roku 1934 Związek Eksportowy, który był z gruntu zreformowany, przyjmując już dzisiejszą konstrukcję.

Dzisiejsze zadania Związku Eksportowego dadzą się określić w następujący sposób: prowadzenie polityki eksportowej hut, podział między huty wpływów pieniężnych pochodzących z eksportu, reprezentacja naszego hutnictwa zagranicą oraz polskiego eksportu hutniczego wobec władz państwowych polskich. Chwilowo Związek Eksportowy posiada jeszcze jedną bardzo ważną funkcję, mianowicie przydział hutom niezbędnych im dewiz w związku z istniejącą w Polsce reglamentacją dewizową. Jest to jednak funkcja tylko przejściowa, dopóki reglamentacja dewizowa nie zostanie zniesiona.

Organem wykonawczym Związku Eksportowego jest Polski Eksport Żelaza, mający za zadanie realizowanie polskiego eks-

30

Encykjopedja nauk politycznych.