Magazyn6V701

563

HANDEL

do poszczególnych grup przywozu i poszczególnych towarów. Opisany system, nazywany kontyngentowaniem wla-ściwem przywozu, nosi charakter jawny, kontyngenty ogłaszane są w publikacjach urzędowych. Wykorzystanie tych kontyngentów odbywa się na zasadzie uzyskania 1 i c e n c y j, czyli pozwoleń przywozu, od których pobierane są opłaty licencyjne. W granicach kontyngentów przywóz może być wolny w stosunku do towarów niezależnie od kraju pochodzenia (Holandja), bądź też kontyngent na dany towar dzielony jest jeszcze, — także również zgóry, pomiędzy poszczególne kraje (system francuski) również w stosunku do przywozu w poprzednim analogicznym okresie z pozostawieniem pewnej marży dla krajów, które nie przywoziły dawniej, lub marży negocjacyjnej.

System kontyngentowania przywozu jest zasadniczo systemem sztywnym, w metodzie tej ujawnia się wyraźnie dominująca tendencja ochrony bilansu handlowego.

System zakazów przywozu nosi nieco odmienny, bardziej elastyczny charakter. Państwo zakazuje przywozu pewnej, znacznej ilości towarów lub nawet wszystkich towarów zapomocą różnych sposobów, bądź ogłoszonych jawnych zakazów (system polski), bądź drogą pośrednią, np. przez odmowę legalizacji świadectw pochodzenia (system grecki). Od tych zar kazów przewiduje się zgóry wyjątki przez udzielanie pozwoleń przywozu (lub legalizację świadectw pochodzenia i t. p.) w ramach kontyngentów. Kontyngenty w tym systemie dzielą się na autonomiczne i umowne, w zależności czy zostały otwarte z mocy własnej decyzji państwa reglamentującego, czy z tytułu umowy zawartej z innem państwem.

Wspomnieć jeszcze należy o trzecim systemie reglamentowania przywozu zapomocą monopoli importowych na poszczególne towary, istniejących bez posługiwania się jakimkolwiek pretekstem, poprostu dla celów polityczno-handlowych, zazwyczaj związanych z gospodarką planową w danej dziedzinie gospodarstwa (Reichsstellen i Reichszentralen w Niemczech, niektóre korporacje włoskie). Z. S. R. R. ze względu na specjalną strukturę gospodarczą skupia monopol całego handlu zagranicznego w rękach państwa za pośrednictwem urzędu — „Wniesztorgu".

Podział kontyngentów przywozowych wywołuje wiele zjawisk wtórnych. Następuje on zazwyczaj w kraju przywożącym, oparty jest na określonych zasadach (legitymacja udziału danego importera w przywozie w latach poprzednich etc.), dokonują je specjalne organa państwowe lub społeczne pod nadzorem pańsiwa. Często jednak podział dokonywany jest w kraju eksportującym, wówczas eksporter ma prawo dobrać sobie importera. Niekiedy oba podziały następują równocześnie, wówczas zwłaszcza, gdy wywóz do kraju kontyngentującego jest rentowny; na tle uzgodnienia podziałów rodzą się częste konflikty. Z działania systemu ograniczeń przywozowych powstają nowe funkcje państwa, które nazywamy administracją handlu zagranicznego.

Istnienie ograniczeń przywozowych wywołuje wiele doniosłych skutków w stosunkach handlowych. Ogranicza ono znakomicie pośrednictwo krajów trzecich w dostarczaniu towarów, pozwala na uboczne wpływanie na inne warunki handlu — na terminy i warunki kredytowe, na drogę, którą towar jest przewożony i t. d. Na rynku wewnętrznym wywołuje dużo zmian strukturalnych i nowych zjawisk, jak np. zjawisko t. zw. renty kontyngentowej, t. j. dodatkowego zysku, z którego korzystają firmy ustawowo uprzywilejowane przy podziale kontyngentów.

Wspomniane było wyżej, że przy systemie zakazów elastycznych, państwa umawiają się co do otwarcia określonych kontyngentów przywozowych w kraju kontrahenta na rzecz swego wywozu; również w systemie kontyngentowania przywozu sztywne kontyngenty pozostawiają t. z w. marżę negocjacyjną, t. j. określony odsetek kontyngentu globalnego, który jest odstępowany kontrahentom w układach. Układy takie zwiemy układami kontyngentowemu Stanowią one najbardziej istotną broń polityki traktatowej i są nierozłączną częścią każdego traktatu handlowego. Oprócz listy kontyngentów okresowych zawierają zazwyczaj postanowienia o przenoszeniu niewyzyskanych kontyngentów na następne okresy, o sposobie ich podziału etc.

Inny charakter, inne przyczyny i skutki działania posiadają ograniczenia dewizowe. Podobnie jak kontyngentowanie przywozu służy do ochrony bilansu