Magazyn6a901

615

HISZPANJA

atmosferycznych nie wystarcza dla należytego rozwoju sieci hydrograficznej jak i rolnictwa. To też rzeki są ubogie w dopływy, a wodostany najważniejszych z nich (Ebro, Guadalquivir, Guadiana, górne dorzecza: Duero i Tajo, Jiicar) ulegają wielkim wahaniom w ciągu roku, przyczem w okresie suszy łożyska ich dopływów prawie zupełnie wysychają. Wynikający stąd problem nawadniania posiada dla większości terenów H. podstawowe i doniosłe znaczenie gospodarcze.

4. Ludność. Hiszpanie są mieszaniną rasową licznych ludów o odmiennych składnikach antropologicznych. Występuje tu w pierwszym rzędzie warstwa przediberyj-ska, zkolei iberyjska, znaczna domieszka rasy armenoidalnej i wreszcie najmłodsze osady antropologiczne pozostawiły po sobie ludy indoeuropejskie i semickie. Do ludów najstarszych zaliczyć należy Basków i Kan-tabrów, zkolei Iberów, z którymi najwcześniej zetknęli się Fenicjanie i Grecy, a już w VI w. przed Chr. znaczny wpływ na mieszaninę rasową wywarli Celtowie, następnie Kartagińczycy, Rzymianie i Goci. Duże zmiany wnieśli ze sobą Maurowie i przybyłe z nimi plemiona afrykańskie oraz w nieznacznym stopniu element słowiański.

Tak znaczna różnorodność rasowa wywarła swój zasadniczy wpływ na typ antropologiczny Hiszpana, odzwierciedlając się, w zależności od przewagi poszczególnych pierwiastków, tak w jego cechach zew nętrznych, jak i psychicznych. Ogólnie podkreślić należy, iż Hiszpanie posiadają dużo odwagi, poczucia godności osobistej i wolności indywidualnej, są naogół zacięci i twardzi dla ludzi jak i dla zwierząt, choć naogół odznaczają się dużą gościnnością. Pochodzenie różnoplemienne ludności H. jaskrawo uwydatnia się w mowie hiszpańskiej, rozpadającej się na wiele dialektów, z których największy zasiąg posiada język kastylijski z dialektami aragońskim i leońskim, język kataloński _z dialektami walencjańskim i majorkińskim, oraz język galicyjski. Poza tern w północno-zachodniej części H. jest w użyciu jęzvk baskijski, nie należący do grupy języków' romańskich. H. według danych z r. 1934 liczyła 24242038 mieszkańców łącznie z wyspami Balearskiemi. Gęstość zaludnię nia w H. jest bardzo niejednolita i waha się w granicach od 15    250 osób na 1 km*.

Największą gęstość zaludnienia posiadają prowincje nadbrzeżne (Barcelona 249 osób na 1 km², Vizcaya — 224, Guipuzcoa 160, Pontevedra — 129), najmniejszą zaś prowincje położone w głębi kraju (Soria 15 osób, Huesca — 16, Teruel — 17, Guadala-jara — 17 i t. p.). Średnio przypada w H. na 1 km² 48 mieszkańców. Ruch ludnościowy według danych z r. 1934 przedstawiał się następująco: na 1 000 mieszkańców przypadało 26,2 urodzin, zgonów 15,9, przyrost naturalny wynosił zatem 10,3. Tak znaczna ilość zgonów tłumaczy się ąntyhigje-nicznemi warunkami, w którycn bytuje znaczna część ludności hiszpańskiej. Odpływ ludności z kraju macierzystego w porównaniu z innemi państwami europejskiemi był stosunkowo nieznaczny. W r. 1931 emigrowało do państw Ameryki Południowej i Środkowej 14400 osób.

Cechą charakterystyczną H. są ogromne zmiany zachodzące w jej stanie ludnościowym w przebiegu wieków. Za czasów rzymskich H. należała do krajów o największem zaludnieniu w Euro pie, prowadzone później jednakże wojny i częste epidemje zmniejszyły jej stan ludnościowy. Systematyczny wzrost zaludnienia datuje się dopiero od początku XIX wieku. Tak pod względem narodowościowym jak i wyznaniowym H. jest państwem jednolitem. Istnieją tu jednakże znaczne różnice w dialektach, które w połączeniu z czynnikami natury gospodarczej stanowią tło silnych ruchów separatystycznych w niektórych regjonach. Szczególnie silnie owe tendencje zarysowują się w Katalonji — najważniejszej i najsilniej wyodrębniającej się krainie H. Bogata i silnie uprzemysłowiona ta kraina obejmuje północno-wschodnie prowincje H.: Barcelonę, Gero-nę, Leridę i Tarragonę — o łącznej powierzchni 32 330 km² — z 2927000 mieszk. (r. ^I933)- Stolicą Katalonji jest Bercelona (1 060 504 mieszk. — r. 1933), największe i najbogatsze miasto całego półwyspu.

Większość mieszkańców H., bo około 60% ogółu ludności, trudni się rolnictwem, hodowlą i rybołówstwem. W górnictwie i przemyśle pracuje 15%, w handlu i komunikacji 6%, w różnych gałęziach służby publicznej, zawodach wolnych i t. p. 19% ogółu ludności.

5. Rolnictwo. Produkcja zbożowa H. jest w swych liczbach globalnych dość znaczna, ciąży jednakże na niej prymitywna uprawa

40'