Magazyn6r501

721

INTERWENCYJNE FUNDUSZE WALUTOWE — INWALIDZI

„Rćtrue d'iconomie politięue”. Paru. Mai-Juin 1936. — Williama John 1H.: The Adequacy of Existing Currency Mechanism under Varying Circumatances. „American Economic Reriew". Supplemmt. March 1937.    _świdrowM

Inwalidzi.

I. Wstęp. II. Renty inwalidzkie w okresie zaborów, i. Zabór rosyjski. 2. Zabór niemiecki. 3. Zabór austrjacki. III. Ren ty inwalidzkie w Państwie Polakiem. 1. Inwalidzi i pozostali. 2. Inwalidzi t. zw. przedwojenni.

I. Wstęp.

Słowo inwalida pochodzi od wyrazu łacińskiego validus zdrów, invalidus niezdrów.

Za i., w najogólniej szem znaczeniu tego pojęcia, uważa się oscby, które wskutek służby wojskowej w czasie wojny lub pokoju doznały uszkodzenia zdrowia, powodującego całkowitą lub częściową utratę zdolności do zarobkowania. To też danie zaopatrzenia tym osobom lub też pozostałym po nich jest wyrazem stosunku państwa do obywatela, który, spełniając swój obowiązek, złożył daninę ze swego zdrow ia lub życia.

Renty płaconej i. z tytułu uszkodzenia zdrowia nie uważa się za całkowite wynagrodzenie czy odszkodowanie za uszczerbek na zdrowiu, gdyż i. korzystają z reguły również z innych świadczeń ze skarbu państwa, jak np. leczenie, protezowanie, szkolenie i t. p. Osobom, które wskutek wykonania swego obowiązku w służbie wojskowej utraciły choć w części zdolność do pracy, państwo przychodzi z pomocą w odpowiednim stosunku, osobom zaś, które utraciły jedynego żywiciela w związku ze służbą wojskową, państwo w miarę możności stara się go zastąpić. Zasady te przejawiają się w przecięciu historycznego rozwoju zagadnienia inwalidzkiego, zyskując znacznie na sile w okresie, następującym po każdej wojnie.

Państwo w najróżnorodniejszy sposób stara się spełnić swe zadanie, przyznając renty w stosunku procentowym do utraty zdolności do pracy, wypłacając nadto dodatki za zranienie, dodatki dla ciężej poszkodowanych, dodatki dla potrzebujących pomocy osób trzecich, umieszczając i. w specjalnych zakładach, lecząc ich na swój koszt i t. p., dając wreszcie zaopatrzenie wdowom, sierotom, a także rodzicom.

Wahania w wysokości zaopatrzenia pieniężnego powodowane są zmianami w układzie stosunków gospodarczych i społecznych, zależąc niejednokrotnie od zamożności skarbu w danym okresie.

Państwo Polskie po odzyskaniu niepodległości znalazło się między innemi przed zagadnieniem zaopiekowania się bardzo licznymi i. z wielkiej wojny z lat 1914/18, którzy doznali uszkodzenia zdrowia w związku ze służbą w czasie wojny w armjach byłych państw zaborczych, oraz wdowami, sierotami i rodzicami tych, którzy polegli, zmarli lub zaginęli w czasie wojny. Równocześnie stała się aktualna kwestja inwali-dów-żołnierzy z armji polskiej oraz rodzin po nich pozostałych.

Prawa i. w byłych państwach zaborczych regulowały specjalne przepisy, które w okresie przejściowym przystosowywano do potrzeb i konieczności służby wojskowej polskiej.

II. Renty inwalidzkie w okresie zaborów.

1. Zabór rosyjski. Na terenie b. zaboru rosyjskiego obowiązywały w stosunku do żołnierzy, którzy utracili w wojsku zdolność do pracy, oraz wdów i sierot po nich, tudzież do żołnierzy, odznaczonych krzyżem św. Jerzego lub medalem św. Jerzego, w dziedzinie prawa o zaopatrzeniu następujące ważniejsze przepisy: 1) ustawa o obowiązkowej służbie wojskowej z r. 1897 (t. 4 Zbioru Praw). 2) przepisy Aleksandrowskiego Komitetu pomocy rannym (Zbiór postanowień wojennych z r. 1869, wyd. z r. 1915), 3) ustawa z dnia 25. VI. 1912 r. o zaopatrzeniu szeregowych i ich rodzin.

Zaopatrzenie otrzymują żołnierze, którzy zupełnie lub częściowo utracili zdolność do pracy na skutek ran, uszkodzeń lub chorób, nabytych w wojsku w czasie wojny lub podczas pokoju. Wysokość zaopatrzenia zależy od stopnia utraty zdolności zarobkowej i waha się od 30 do 216 rubli rocznie. Żołnierze, którzy przez przeciąg jednego roku przebyli w randze podoficera lub innej równorzędnej, otrzymują zaopatrzenie o 10% wyższe. O stopniu utraty zdolności do pracy poszkodowanych orzekają specjalne komisje lekarskie.

Żołnierze mogą dochodzić swoich pre-tensyj z tytułu uszkodzenia zdrowia w ciągu 5 lat od chwili wystąpienia z wojska. Zaopatrzenie przysługuje od chwili zwolnienia z wojska, względnie od zgłoszenia roszczenia.