Magazyn6u701

753

IRAN

ba ludności nie jest wogóle znana, najgęściej zaludniona jest północ (io do 39 mieszk. na km*), dalej idzie zachód (od 5 do 13 mieszk. na km^s), najsłabiej zaś zaludnione są. wschód i południe, gdzie na kilometr kw. wypada zaledwie 3 osoby. Blisko ^l5% ogółu ludności żyje w miastach, z których największe są: stolica Teheran (350 000 mieszk. wraz z okolicą), położona na wysokości 1 132 m n. p. m., u stóp południowego stoku łańcucha górskiego El-brus, Tebriz (220000 mieszk.), Ispahan (100 000 mieszk.), Meszed (85000 mieszkańców) i Reszt (80000 mieszk.); ponadto 12 miast liczy od 20 do 40 tysięcy mieszkańców. Ponad 95% ludności wyznaje islam, z czego ®/₄ stanowią szyici. Sunnitów jest około półtora miljona. Duchowieństwo odgrywa poważną rolę; w jego ręku jest szkolnictwo, zresztą słabo rozwinięte, skoro analfabeci stanowią 98% ludności.

3. Stosunki gospodarcze. Hodowla i rolnictwo są podstawą utrzymania i pracy Z nich czerpie całkowite swe dochody 80% ludności. Rolnictwo zajmuje około 11% powierzchni. Na północy i południu rolnictwo obywa się bez irygacji. Na terenach nawadnianych (często podziemnemi kanałami) prowadzi się gospodarkę typu oazowo-ogrodowego. Uprawia się: melony, arbuzy, oliwki, owoce śródziemnomorskie, trzcinę cukrową, ryż, mak, tytoń i morwę, w wyższych zaś regjonach zboża i owoce europejskie. Na południu hoduje się daktyle, jęczmień i strączkowe, a koło Kermanu także krzew herbaciany. Szeroko rozpowszechnione są winnice; wiele winogron przerabia się na rodzynki. Zbiory pszenicy ocenia się na 1200 000 tonn, ryżu 300 000, bawełny 30 000 i tytoniu 10 000 tonn. Znaczną jest produkcja owoców i narkotyków oraz żywic, zwłaszcza tragantu. Hodowla jest rozpowszechniona, a poza szczupłem rzemiosłem, stanowi prawie jedyne źródło utrzymania plemion koczowniczych. Hoduje się owce, kozy, wielbłądy, osły, konie i muły, na południu zaś bydło, bawoły i zebu. I. sławny jest ze skórek jagnięcych z okolic Chorosanu.

Kraj jest bogaty w różnorodne minerały. Z nich najważniejszemi są: nafta na północnym i południowym zachodzie, złoto koło Damgan, rudy żelazne (na wschód od Jezd), węgiel, sól (zatoka Perska), miedź, ołów, mangan, antymon, nikiel, kobalt, siarka, boraks, marmury oraz kamienie szlachetne i półszlachetne (turkusy pod Nisza-pur). Światowe znaczenie ma obecnie jedynie stale wzrastająca produkcja nafty, której wydobywa się ponad 7,5 milj. tonn rocznie. Ośrodkiem wydobycia nafty jest Szusztar (niedaleko ruin Suzy), skąd rurociągiem dostarcza się ropę do Abadan.

Przemysł I. jest rękodzielniczy. Znaczenie światowe posiada tylko produkcja kobierców, od lat dłuższych tracąca jednak na znaczeniu; ośrodkami jej są: Tebriz, Hama-dan, Sułtanabad, Kerman i Chorosan. Ko-biernictwo jest przeważnie rękodzielnicze. Fabryki brytyjskie istnieją w Tebriz i Ha madan. Ponadto jest kilka fabryk tkanin jeden zakład metalurgji, duża rafinerja nafty (Abadan) i jedna cukrownia.

Ośrodkami handlu są miasta. Z mniej szych wielką rolę odgrywają: Hamadar oraz Sziras (blisko ruin Persepolis). Handel zagraniczny jest od 1931 r. monopołerr państwowym; wszelka wymiana z zagranicą podlega reglamentacji i pozwoleniom. Bi lans handlowy jest od 25 lat stale czynny W r. 1928/9 przywóz wynosił równowartość 770 miljonów zł, wywóz 1 375 miljonów zł; w r. 1932/3 zaś przywóz wyniósł 184 mil jony zł, a wywóz 468 miljonów zł W wywozie nafta zajmuje około 68%, dy wany 11%, owoce 3,5%, bawełna 2,7%, opjum 2% ogólnej wartości wywozu. W przywozie zajmują tkaniny bawełniane 26%, wełniane 3,5%, przędza 6%, cukier 9.3%, maszyny 7,7%, herbata 5.3%, wehikuły i ich części 9,3% wartości przywozu. Największym odbiorcą I. jest W. Brytan ja (3°,7% wartości) i Egipt (15%), dalej Francja (7,9%), Rosja, Indje Bryt., Niemcy i Irak. Największym dostawcą jest Rosja (31,6%), potem W. Brytan ja (r6%), Indje Bryt., Niemcy, Stany Zjednoczone, Japonja, Belgja, Włochy, Szwecja, Francja i Czechosłowacja. Obroty towarowe z Polską są małe i nieregularne. Wywóz Polski do Persji wyniósł w 1936 r. 4 milj. zł, przywóz około 1 milj. zł.

Istotą zagadnienia gospodarczego I. jest sprawa komunikacji. Z natury warunki są bardzo trudne wskutek otoczenia kraju przez wysokie i nieprzystępne góry, a ponadto wskutek pustynności południowej części kraju. Porty na morzu Kaspijskiem — Astara, Pehlevi (Enzeli). Meszed-i-Sar, Bender-Giuz i Bender Szach wykazują ruch statków około 300000 tonn rocznie, z czego 98% jest rosyjskiej flagi. Połączenia ko-