Magazyn6�801

804

munikacji i handlu. Bez obawy popełnienia błędu można liczyć, iż na wodach J. dokonywa się co najmniej ’/» ogółu obrotów handlowych.

Temu też przypisać należy rolę, jaką J. odegrał w historji penetracji Chin przez obce mocarstwa.

Wiktor Ormicki.

Japonja.

I. Geografja i stosunki gospodarcze. i. Struktura geograficzna. 2. Stosunki gospodarcze. 3. Miasta. II. Historja i sprawy polityczne. 1. Dzieje Japonji do 1868 r. 2. Panowanie cesarza Mutsuhito. 3. Konflikt japońsko-chiński.

I. Geografja i stosunki gospodarcze.

I.    Struktura geograficzna. J., cesarstwo wyspiarskie o powierzchni 681024 km² z 64 450 005 mieszkańców (w r. 1930) obejmuje następujące wyspy: archipelag Japoński (1 080 wysp), na który składają się 4 większe wyspy, noszące nazwy Honsiu (Nippon), Kiusiu, Sikoku i Hokkaido, oraz wyspy Kurylskie (Cisima) i Riukiu, dalej część wyspy Sachalin (po 50° szer. geogr. płn.), półwyspy Koreę i Kwantung, wyspę Formozę (Taiwan) i wreszcie na oceanie Spokojnym leżące wyspy Marjanny (bez wyspy Guam należącej do Stanów Zjedn. Am.), Karoliny i Marszalla.

J.    (właściwa) jest krajem w przeważnej części górzystym (*/₆ pow. kraju) i wulkanicznym (z 200 wulkanów jest czynnych 50). Niziny występują tylko na wybrzeżach. Najwyższym szczytem J. jest wulkan Fudzisara (3 778 m) — świętość i symbol kraju — położony na wyspie Honsiu. Klimat J. jest oceaniczny. Temperatura stycznia obniża się regularnie od południa ku północy z io° C do — 4° C, lipca zaś nieregularnie z 2i° C na południu do i7°C na północy. Średnia temperatura stycznia Tokio (na Honsiu) wynosi 3°C, sierpnia (będącego miesiącem najcieplejszym) 25,5° C, zaś Sapporo, położone na wysuniętej na północ wyspie Hokkaido — 5,7° C w styczniu, oraz 2i° C w sierpniu. Opady J.,bardzo obfite, maleją od południa (Kagosima 2 181 mm) ku północy (Sapporo 1 043 mm). Środkowa i południowa część J. właściwej ma 2 ma-xima deszczów. Pierwsze maximum, niezwykle ważne dla uprawy roli, przypada na drugą połowę czerwca (okres ten zwany jest niubaj, drugie zaś na drugą połowę września i początek października.

JANG-TSE-KIANG — JAPONJA

2. Stosunki gospodarcze. Gleby J. są bardzo żyzne (wulkaniczne), powierzchnia jednak, jaką one zajmują, jest b. mała. Ogółem ziemi uprawianej w J. jest około 6¹/₂ milj. ha, z czego 35% przypada na gospodarstwa o powierzchni mierzącej mniej niż 0,5 ha, 34% od 0,5—1 ha, 21% od 1—2 ha, 6% od 2—3 ha i wreszcie 4% na gospodarstwa ponad 3-hektarowe. Z ponad 5 milj. właścicieli połowa gospodaruje na obszarach liczących niżej 0,5 ha powierzchni, 25% na gospodarstwach od 0,5—i-hek-tarowych, 1% na gospodarstwach 1—10-hek-tarowych oraz 0,5 % na gospodarstwach większych niż 10 ha. W rękach właścicieli gospodarstw ponad 10 hektarowych znajduje się 24,3% ogółu ziem uprawnych. Gospodarka rolna J. ma charakter ogrodowy, odznacza się dużą intensywnością, to też wydajność rolna jest tam duża i wynosi: dla pszenicy 18,2 q/ha, dla jęczmienia 19,8 q/ha, dla włókna konopi 11,9 q/ha. Plony w J., prócz północnej części kraju, zbiera się dwa razy w roku. Głownem zbożem J. jest ryż, pod którego uprawę oddana jest połowa całej powierzch ni ornej J. Na pozostałe zboża przypada około i,S milj. ha, na rośliny strączkowe 0,5 milj. ha (w tern 75% na soję), niewiele więcej na okopowe oraz wszelkie warzywa i tytoń. Ponadto około 40 tys. ha przeznaczone jest pod kulturę herbaty oraz 52 000 ha pod uprawę drzewa morwowego. Rocznie zbiera się tam od 100—130 milj. tonn ryżu, około 17 milj. tonn jęczmienia, 14 milj. tonn żyta oraz około 9 milj. tonn pszenicy. Roczna produkcja herbaty wynosi około 44000 tonn, co stanowi około 10% produkcji światowej. Rozmieszczenie i nasilenie upraw zależy głównie od położenia geograficznego danej krainy, choć tylko wyspa Hokkaido wyróżnia się wyraźniej pod tym względem. Uprawa herbaty jest prowadzona między 34 ⁰ a 36 ⁰ szer. geogr. płn., dalej zaś na północy tylko w środowiskach ochronnych. Bardzo duże znaczenie w gospodarstwie J. odgrywa hodowla jedwabnika, prowadzona głównie w gospodarstwach małych, której rozmiary wysuwają J. zdecydowanie na czoło producentów jedwabiu naturalnego w świecie. W r. 1934 wyprodukowano tam 45 tys. tonn jedwabiu surowego, co stanowiło około 80% ogólnej produkcji światowej.

Hodowla zwierząt gospodarskich z powodu braku naturalnych łąk i pastwisk jest