Magazyn62701

23

KANAŁY

z zagłębia węglowego i od granicy belgijskiej do Paryża przez Oisę i Sekwanę. Główny kanał tej linji St. Quentin posiada podwójne tunele długie na 6 768 m. Kanały północno-wschodnie łączą się wielokrotnie z kanałami Belgji i linją Marna—Ren, połączoną pośrednio z Rodanem i kanałem Marna—Saona, uruchomionym w 1907 r. Sekwana łączy się z Rodanem przez Saonę staremi kanałami, przebudowanemi niezbyt szczęśliwie, np. kanał Burgundzki cierpi na brak wody w ciągu 3—4 miesięcy

1    pozwala na zanurzenie statków do 1,4 m. Sieć starych kanałów wododziałowych wskazuje, że Loara w XVII i XVIII w. łączyła wschód Francji z Atlantykiem. Osobną grupę tworzą kanały Bretońskie połączone z Loarą. Prowadzą one z Nantes ku portom Bretanji. Ruch na sławnej ongiś drodze międzymorskiej Bordeaux — morze Śródziemne jest niewielki. Pojemność barek wynosi 175 tonn. Przedłużenie tej drogi stanowią kanały nadbrzeżne, prowadzące do ujścia Rodanu i do Marsylji. W 1907 r. sieć rzek żeglownych wynosiła 7 376 km, rzek spławnych 610 km, kanałów żeglownych 4 884 km. Przykładu całkowicie nowocześnie urządzonej sztucznej drogi wodnej dostarcza kanał Północny, wykonany według programu Baudina. Posiada on

2    tunele długie na 5 441 m. Wskutek inicjatywy Izby Handlowej w Marsylji wybudowano kanał długości 80 km, w tem 7,5 km tunelu, głęboki na 2,5—3 m, łączący Mar-sylję z Arles nad Rodanem. Obecnie Francuzi projektują budowę kanału, dostępnego dla statków oceanicznych, a przede-wszystkiem wojennych, łączącego kanał Angielski i ocean Atlantycki z morzem Środ-ziemnem.

c) Niemcy. Dla ułatwienia śródlądowej żeglugi stosowano początkowo spiętrzanie wody w rzekach. Pierwszą drogą wodną wododziałową w Niemczech było połączenie Łaby z rzeką Trawą, przy której wejściu leży Lubeka (1398 r.). Była ona przeznaczona dla barek solnych. Zczasem powstał z tego połączenia doskonały kanał Szteknicki. W 1495 r. zbudowano kanał Kraffoldzki. Łączył on Nogat z portem Elbląga. Sieć dróg wodnych zapoczątkował w 1605—1610 r. kanał Finów, łączący Odrę z Hawelą, dopływem Łaby. Kanał ten został zniszczony podczas wojny trzydziestoletniej, po której przystąpiono do regulowania budowy dróg wodnych w Niemczech.

W latach 1662—1669 zbudowano kanał Fryderyka Wilhelma, łączący Odrę ze Spre-wą, w 1697 r. ukończono kanał bez śluz t. zw. Friedrichsgraben, łączący Królewiec z Niemnem. W 1718—1725 przecięto pętlę Haweli (Hawellandische-Kanal). Za Fryderyka II odbudowano kanał Finów, zbudowano Plauer-Kanal, który skracał wyjście z Haweli na Łabę w kierunku Magdeburga. Następnie połączono rowami żeglow-nemi jeziora mazurskie. W latach 1773— 1775 powstał kanał Bydgoski, który przebudowano w latach 1790—1801. Ostatnim kanałem z przed wojen napoleońskich był kanał Kłodnicki (od Gliwic ku Odrze, dług. 46 km). Przebudowano go w 1893 r. Pruskie kanały straciły na swem znaczeniu z powodu długich dojazdów rzekami mniej-szemi, pozostawionemi w stanie pierwotnym. Przykładu nizinnej drogi wodnej, zbudowanej niewielkim kosztem, dostarcza połączenie ujścia Wisły z ujściem Niemna. Prowadzi ona przez Nogat, zalew Świeży, dolny bieg Pregoly i jej odnogę Dejmę oraz zalew Kuroński. Dalej do Gilgi, odnogi Niemna, prowadzi Friedrichsgraben. Od czasu wojny trzydziestoletniej do wojen napoleońskich powstała sieć dróg wodnych dookoła Berlina, zwana drogami wodnemi Marchji. W tej sieci krzyżowały się drogi, prowadzące od ujścia Łaby do Berlina, z Berlina na Śląsk, oraz Wisłą do Gdańska i Prus Wsch. Sieć tę uzupełniły uporządkowane nieco rzeki i kanały torfowe we Fryzj i. Przy końcu XVIII w. sztuczne drogi wodne na niżowym terenie królestwa pruskiego były rozbudowane dość dobrze. Po wojnach napoleońskich rząd pruski postanowił ulepszyć sieć wodną pomiędzy Łabą a Odrą. W 1827/8 r. zbudowano Mai? Kanał, nast. Oranienburger-Kanal. Obydwa te kanały stanowiły przedłużenie kanału Finów; rozszerzono też sieć wodną w Berlinie, ulepszono kanał Finów, Fryderyka Wilhelma. Do Plauer-Kanal dobudowano Ihle-Kanal. Ulepszono kanał Bydgoski. Uregulowano i zaopatrzono śluzami rzeki: Ruhr, Lippe, Lahn (do miasta Giessen), Saarę, Mozelę. Ostatnie dwie rzeki odcięte od Renu stanowiły przedłużenie wodnej sieci francuskiej. Przeprowadzono też śluzowanie rzeki Ems (między dolnym Renem a Wezerą). Rząd bawarski przeprowadził w latach 1835—1846 połączenie Dunaj—Men—Ren na długości 177 km. Śluz zbudowano 100. Po kanale tym mogą kursować statki o ła-