Magazyn62801

24

KANAŁY

dunkach do no tonn. Nieco później połączono Ren z Dunajem przez Nekar. W Pru siech (1844—1860) zbudowano kanał Ober-landzki (dł. 49 km), łączący Elbląg z jeziorami Warmji. W ten sposób powstała droga wodna licząca, łącznie z jeziorami, 156 km. Po 1871 r. zbudowano od rozgałęzień Niemna do Kłajpedy kanał króla Wilhelma. Uzupełnia on drogę wodną wzdłuż wybrzeża Prus Wschodnich. Po wojnie 1870/71 r. otrzymały Niemcy około 300 km kanałów francuskich, znajdujących się w Alzacji i Lotaryngji. W 1882 r. powstał projekt budowy 1 200 km sztucznych dróg wodnych, szczególnie kanałów na odcinkach: Ren— • Moza, Ren—Wezera—Łaba, Odra—Spre-wa, Łaba—Sprewa, Łaba—Trawa, Berlin— Rostock, Łaba—Kilonja. Projekt ten zrealizowano jako kanał morski pod nazwą kanału cesarza Wilhelma. Ponadto dokonano szeregu ulepszeń istniejących kanałów. Drogę wodną Berlin—Odra zastąpiono kanałem Odra—Sprewa (dł. 68 km), który następnie poszerzono.

Po roku 1875—1880 rozbudowano szereg mniejszych sztucznych dróg oraz polepszono śluzy na wielu rzekach. Do budowy wielkich dróg wodnych przystąpiono po r. 1880. W ostatnim kwartale XIX w. podjęto budowę kanału meljoracyjnego przecinającego torfowiska wschodniej Fry-zji (dł. 73 km, głębokości 2 m). Kanał ten połączył zarazem bazę niemieckiej marynarki w Wilhelmshaven z portem w Emden, a pośrednio z górniczym okręgiem West-falji. Skanalizowano też rzekę Men od Moguncji do Frankfurtu, uregulowano Odrę w okolicach Wrocławia. Wielkiem dziełem było zbudowanie kanału Dortmundzkiego, obsługującego przemysł hutniczy w West-falji. Oficjalna nazwa tego kanału brzmi Dortmund—Ems. W 1895 r. skończono kanał Kiloński. W 1895—1900 dokonano budowy kanału Łaba—Trawa (dł. 67 km). Pod Berlinem wybudowano kanał Teltow (dł. 37 km). Od 1883—1906 zbudowano w Niemczech 600 km wielkich sztucznych dróg wodnych. Na początku XX w. śródlądowe drogi wodne w Niemczech nie przedstawiały jednolitej sieci. Brakowało połączenia Renu z Łabą. Już w 1899 r. wyłonił się projekt budowy kanału Ren— Łaba, który miał być kanałem średnicowym (Mittellandkanal) dla sieci dróg wodnych od Renu do Wisły. Dzieła tego na odcinku Wisła—Odra dokonano już podczas wojny światowej. Kanały w Niemczech były budowane w celach strategicznych. W czasie wojny miały one odciążyć koleje. Zadania swego jednak nie spełniły, gdyż transporty szły zbyt długo.

d) Rosja. Drogi wodne Rosji odgrywały poważną rolę w kolonizacji Europy wschodniej. Korzystały z nich ludy Skandynawji w czasie swych wypraw do Bizancjum. One też poznały Wołgę, jako pierwszorzędną drogę wodną. Drogą tą posuwała się później kolonizacja słowiańska. Ludność wykorzystywała niskie wododziały, zalewane niekiedy na wiosnę i przeprawiała się z jednej rzeki do drugiej. Zczasem na wododziałach rozwinęło się zawodowe przewoź-nictwo towarów. Miast kanałów powstawały lądowe „wołoki“. Przy ujściach rzek pobocznych zakładano stacje przeładunkowe towarów z mniejszych łodzi na większe. Dało to początek miastom. Przy późniejszych kodyfikacjach prawa wodnego Rosja uznała wszystkie rzeki oraz inne wody, a zczasem i kanały, za wolne drogi wodne. Do budowy tych dróg zmusiły niejako Rosję zwycięskie wojny Piotra I o dostęp do Bałtyku i o ujście Donu. W związku z tern rozpoczęto budowę dwóch linij komunikacyjnych. W celach strategicznych usiłował już sułtan Selim wybudować w XVI w. kanał między Wołgą a Donem przez Kamy-szynkę i Iłonkę, Oka—Don przez Upę, Szać i jezioro Iwanowskie. Budowę kanału przerywano 3 razy: z powodu wojny ze Szwecją w 1701 r., a nast. w 1711 r. z powodu odstąpienia Turkom ujścia Donu. Budowę wznowiono w 1807 r. Lecz ponowne zawikłania wojenne i fakt założenia stolicy państwa nad Bałtykiem spowodowały likwidację budowy kanału Wołga—Don. Wysiłki skierowano na budowę połączenia Petersburga z Wołgą. Z nad Wołgi musiano bowiem sprowadzać do nowej stolicy produkty rolnicze, bydło, surowce mineralne, towary wschodnie, a nawet dąb z lasów niżgorodzkich. Budowę tego kanału, zwanego Wyżnio-wołockim, prowadzono na trasie Twer przez Twercę (dopł. Wołgi) na wododział t. zw. Wyszni Wołok, nast. rzeką Mstą przez porohy Borowickie do Nowogrodu, położonego nad rzeką Wołchą, uchodzącą do jeziora Ładoga, z którego wypływa Newa. Mimo wadliwej budowy tego kanału, spławiano nim w latach 1765—1773 250 000 tonn towaru rocznie. W 1765 r. rozpoczęto budowę drogi wodnej t. zw. Tochwiń-