Magazyn6
8201

178

KOBIETA W PRAWIE HANDLOWEM

ze swego własnego majątku, przyczem nie ma tu znaczenia, czy mąż dał jej, czy też odmówił zezwolenia. Jeżeli takiego zezwolenia udzielił, wówczas odpowiada przy wspólności zarządu z majątku, wniesionego przez żonę.

Obowiązujące w południowych województwach prawo austrjackie jest w tej materji najbardziej liberalne i w sprawie odpowiedzialności za długi współmałżonka nie czyni żadnej różnicy, a przeto nie wymaga omówienia.

Z powyższego wynika, że wielkie znaczenie dla ustalenia zakresu odpowiedzialności majątkowej żony ma zgoda męża. Wypada ją zatem omówić bliżej.

Zgoda męża może być objawiona nietylko słowami lub powszechnie przyjętemi znakami, ale także i niebudzącem wątpliwości zachowaniem się (art. 29 Kod. Zob.). Nieco inaczej przedstawia się ta sprawa na terenie Polski zachodniej, gdzie zgoda istnieje wyłącznie wtedy, gdy mąż wie o przedsiębiorstwie żony, a nietylko wiedzieć o niem powinien, i nie podnosi sprzeciwu (§ 1405 ust. 2 Kod. cyw. niem.).

Sporna jest sprawa kto ma ponieść ciężar dowodu, czy mąż ma dowodzić, że zezwolenia nie udzielił, czy też wierzyciel udowodnić, że mąż zgody udzielił. Oczywiście, chodzi tu o przypadek, gdy żona nie jest kupcem rejestrowym, gdy nim bowiem jest, decyduje wpis do rejestru, a w braku niego przypuszcza się istnienie zgody męża (art. 72 § 2). W przypadku, gdy żona nie jest kupcem rejestrowym, należy obarczyć ciężarem dowodu męża, stwarzając przez analogję z art. 72 § 2 K. H. domniemanie istnienia zgody męża. Przeciwdowód ze strony męża jest nader trudny, nie ma on bowiem przy tej kategorji przedsiębiorstwa żony tak skutecznego prawnie środka opublikowania braku swej zgody, jakim jest rejestr handl., i musi uciekać się do zawiadamiania poszczególnych kontrahentów żony lub do publicznego ogłoszenia o braku swej zgody, aby móc potem dowieść, że wierzyciele wiedzieli o nim, lub powinni byli wiedzieć.

W Polsce zachodniej ułatwia sytuację męża istnienie rejestru majątkowego (§ 1558 do 1563 K. cyw. niem.), zgłoszenie bowiem sprzeciwu do niego ma moc wobec wszystkich wierzycieli, jednak w braku wpisu do tego rejestru musi mąż udowodnić, że wierzyciel wiedział o sprzeciwie, a nietylko, że musiał wiedzieć (§ 1405 ust. 3 i § 1435 Kod. cyw. niem.).

Projekt polskiego prawa majątkowego małżeńskiego wprowadza instytucję ksiąg rządów małżeńskich, mających umożliwić prawnie skuteczne publikacje sposobu uregulowania stosunków majątkowych między małżonkami (art. 127 i nast.). Możność powoływania się na taki wpis wobec wszystkich wierzycieli będzie daleko idącem ułatwieniem dowodu.

Kwestja istnienia zgody męża przedstawia się odmiennie, gdy żona jest kupcem rejestrowym; wówczas bowiem mąż może zażądać wpisania do rejestru handlowego (rubryka piąta) wzmianki o nieudzieleniu przez się zgody; brak takiej wzmianki domniemywa istnienie zgody męża na prowadzenie przedsiębiorstwa przez żonę (art. 72 §1). Domniemanie to nie ma zastosowania w razie złej wiary wierzycieli, którzy o braku zgody męża wiedzieli (art. 72 § 2). Należy przypuszczać, że chodzi tu o przypadek, gdy należność wierzyciela powstała w czasie między wpisem wzmianki do rejestru, a jej ogłoszeniem, przyczem treść wzmianki, nie zezwalającej żonie na prowadzenie przedsiębiorstwa, jest wierzycielowi znana. Jest to wspomniana mała fides, a wobec ogólnego domniemania dobrej wiary, ciężar dowodu spoczywa na mężu. Wobec przyjęcia za decydujący moment wpisu do rejestru, a nie ogłoszenia, uznać należy, że wierzyciele należności powstałych między temi momentami, choćby nawet byli w dobrej wierze, t. zn. nie wiedzieli o braku zgody męża, nie mogą domagać się zaspokojenia z wymienionego majątku.

Brak zgody męża musi być zarejestrowany, gdy żona uczestniczy, jako spólnik spółki jawnej (art. 85 § 2), gdyż inaczej żona odpowiada całym swym majątkiem niezależnie od praw męża, które może on zachować tylko przez wniesienie wspomnianej wzmianki do rejestru. Jeżeli żona jest komandytarjuszem, przepis art. 2 o rejestracji braku zgody męża nie ma zastosowania (art. 147 § 2), co jest całkowicie jasne, bo komandytarjusz nie jest kupcem (opinja przeważająca) i nie prowadzi przedsiębiorstwa zarobkowego, a więc wobec tekstu art. 71 i 72 brak zgody męża nie ma żadnego znaczenia.

W stosunku odwrotnym do omówionych jest kwestja odpowiedzialności majątku żony za zobowiązania męża, będącego kup-