Magazyn63401

230 KOMERCJALIZACJA PRZEDSIĘB. PAŃSTW. — KOMIS PODATKOWY

nych do kompetencyj rad nadzorczych w spółkach akcyjnych, Dyrekcja — jako organ wykonawczy i komisja rewizyjna. Rada składa się maksymalnie z 9 członków, powołanych przez właściwego ministra; w składzie tym musi być przynajmniej jeden członek, mianowany z pośród urzędników Ministerstwa Skarbu; inni mogą być mianowani z pośród urzędników właściwego ministerstwa, lub z pośród urzędników innych władz naczelnych, lub wreszcie z pośród fachowców nieurzędników. Prezesa i jego zastępcę z pośród członków Rady, powołuje i zwalnia właściwy minister. Statut określa stosunek liczbowy członków Rady urzędników do członków nieurzędników. Dyrekcję powołuje i zwalnia, na wniosek Rady, właściwy minister. Pracownicy przedsiębiorstwa nie są urzędnikami państwowymi. Przedsiębiorstwo opłacać ma wszystkie podatki z wyjątkiem podatku majątkowego. Likwidację przedsiębiorstwa może uchwalić Rada Ministrów.

Na podstawie tego dekretu zostało wydzielonych i skomercjalizowanych do końca 1937 r. ¹¹ przedsiębiorstw, a mianowicie: 1) Zjednoczone Fabryki Związków Azotowych w Mościcach i Chorzowie, 2) Kopalnia Węgla Brzeszcze, 3) Polmin, 4) P. Zakłady Wodociągowe na G. Śląsku, 5) P. Zakłady Tele- i Radjotechniczne, 6) P. Zakłady Przemysłowo-Zbożowe (zlikwidowane w końcu r. 1937), 7) P. Wytwórnia Prochu w Pionkach, 8) P. Wytwórnie Uzbrojenia, 9) P. Zakłady Inżynierji, 10) P. Zakłady Lotnicze, 11) P. Zakłady Umundurowania.

Istnieje niemal powszechna opinja, że dekret o komercjalizacji nie spełnił pokładanych w nim nadziei. Przedewszystkiem nie usunął on różnorodności form prawnych i organizacyjnych w przedsiębiorczości państwowej, natomiast utrudnił znacznie orjen-tację w etatystycznej gospodarce. Dekret ów, z powodów niezbyt przekonywujących tworzy nową formę prawną, gdy mógł z lepszem powodzeniem narzucić formę spółki akcyjnej wydzielonym przedsiębiorstwom (a przepisy kod. handlowego specjalnie ułatwiają zakładanie przez Państwo spółek t. zw. jednoosobowych) przez co byłoby się uniknęło szeregu zasadniczych wątpliwości prawnych i konieczności wydawania rozlicznych przepisów wykonawczych. Również niektóre zasadnicze postanowienia budzą szereg zastrzeżeń merytorycznych. Np. rozdział majątku, dokonany w tej formie, że własność majątku nieruchomego pozostaje przy Państwie, utrudnia racjonalne bilansowanie i ocenę stanu majątkowego przedsiębiorstwa. Zakaz pozbywania nieruchomości wydaje się dziwny. gdy się zważy, że przedsiębiorstwa państwowe, istniejące w formie spółki akc., mogą zbywać swój majątek bez żadnych ograniczeń. Jeśli chodzi o władze, wątpliwą wydaje się celowość istnienia rad administracyjnych, złożonych w praktyce z samych urzędników państwowych. Przedsiębiorstwa skomercjalizowane cierpią na przerost kontroli, co się musi odbijać na sprawności ich działania. Najważniejszą jednak wadą dekretu jest to, że wcale nie zobowiązuje on władz państwowych do zastosowania jego przepisów w każdym wypadku zakładania czy wydzielania przedsiębiorstwa państwowego: Państwo może nadal zakładać nowe przedsiębiorstwa i ad hoc wydawanemi ustawami nadawać im zupełnie inną formę organizacyjną, może również i bez upoważnienia ustawowego zakładać lub przekształcać istniejące zakłady w formach przewidzianych przez kodeks handlowy.

O gospodarczych wynikach komercjalizacji trudno jeszcze wydawać sąd, ze względu na krótkie stosunkowo doświadczenie.

Literatura: Bemadxihietciex T.: Wyniki bilansowe a rzeczywistość przedsiębiorstw państwowych w Polsce. Warszawa 1935.— Tenie: Przerosty etatyzmu. Warszawa 1935. — CMron A.: De Vaclionnariat des collectiritśs pubiiąues. Paris 1928 — Gerber: Die Cffentliche Untemehmung in priratrcchtiicher Form. Ziirich 1928. — Kolczyński B.: Komercjalizacja przedsiębiorstw państwowych na tle polskich przepisów prawnych. Warszawa 1929. — Sxy»xkotcaki S. Zb.: Zagadnienie komercjalizacji przedsiębiorstw państwowych. Warszawa 1930. — Tennenbaum H.: Struktura gospodarstwa polskiego. T. I. Formy produkcji • zbytu. Warszawa 1932.

Stefan Buczkowski.

Komis podatkowy.

Kodeks handlowy uzależnia istnienie umowy komisowej od spełnienia trzech wymogów: a) posiadania przez komisanta charakteru kupca, b) podjęcia się przezeń kupna lub sprzedaży rzeczy ruchomych lub papierów wartościowych w imieniu własnem a na rachunek komitenta (art. 581 K. H.).

Ustawa o państwowym podatku przemysłowym używa również pojęcia „komis“, równocześnie jednak precyzuje je w takiej formie, że komis handlowy z art. 581 K. H. stanowi całkowicie odmienną instytucję prawną od k. p. z art. 6 p. 4 ustawy o podatku obrotowym.